Flughafen Breslau Klein-Gandau

Dzisiaj kolejna, przedostatnia już porcja wydarzeń w wątku związanym z “Wyjątkowym zaangażowaniem“. Została już ostatnia, kluczowa scena i wszystko będzie jasne. 😀 Mam nadzieję, że całość się Wam podobała i będziecie z niecierpliwością oczekiwać moich kolejnych tekstów.

Długo się zastanawiałem o czym Wam dzisiaj napisać jako czymś dodatkowym. Generalnie mam problem z wyborami tematów. Raz – że jest ich tak dużo, że trudno się na coś zdecydować, dwa – że nie bardzo wiem co wiem co Was może zainteresować, a trzy – to nie do wszystkiego o czym chciałbym napisać jestem w stanie zebrać odpowiednią ilość materiałów źródłowych.

Ponieważ w niedalekiej przyszłości wyślę Willego w jednej bardzo ważnej sprawie na lotnisko, dzisiaj będzie kilka słów na ten temat. Będzie mi o tyle łatwiej, że właśnie jestem na etapie zbierania informacji o tym miejscu. Co prawda są to dane, o które nie jest trudno w internecie, ale myślę, że mogą być (a dla mnie z pewnością będą) początkiem, punktem wyjścia, do poszukiwań dokładniejszych w innych źródłach.

Zaczynamy więc:

W 1910r. na terenie dawnego placu ćwiczeń garnizonu Breslau wybudowano jedno z pierwszych na terenie Niemiec lotnisk, które od początku, niemal w całości do końca swojej działalności w 1978r. było trawiaste. Do 1936r. było też jedynym portem lotniczym miasta. Wtedy bowiem oddano do użytku Flughafen Schöngarten, czyli dzisiejsze lotnisko Strachowice. Lotnisko Klein-Gondau położone było przy trasie wylotowej na zachód, ówczesnej Frankfurter Straße [1], a jego odległość od centrum miasta wynosiła około 6,5km. W okolicach roku 1938 port był obsługiwany przez tramwaje linii 1, 5 i 6 oraz autobusy A i D, które pełniły jednak raczej funkcję dowozową.

Port lotniczy pierwotnie (od 1910r) wyposażony w przenośny hangar do garażowania sterowców, w którym trzymano sterowiec PL-5 (a po jego spłonięciu, Pl-9, który sprzedano w 1913r do Turcji). Pierwszymi stałymi zabudowaniami były trzy hangary. których rok budowy dzisiaj jest trudny do jednoznacznego ustalenia. Wybuch wojny i militaryzacja obiektów znacząco mogły wpłynąć na rozbudowę tutejszej infrastruktury. Od 1920r, na mocy postanowień traktatu wersalskiego lotnictwo niemieckie zostało zlikwidowane, co spowodowało, że port lotniczy zaczął pełnić wyłącznie funkcje cywilne. Jego największy rozwój przypada na lata 30-te, kiedy to, związku z rozwojem techniki lotniczej usługi tego typu były coraz bardziej dostępne (choć nie były z pewnością powszechne, ze względu na swoją cenę). Dość powiedzieć, że w tamtym czasie realizowano regularne, planowe loty pasażerskie do takich miejscowości jak Berlin, Dresden (Drezno), Lipsk, Halle, Stettin (Szczecin), ale też do mniejszych, jakimi były np.: Hirschberg (Jelenia Góra), Gleiwitz (Gliwice) czy Görlitz. Port lotniczy Klein-Gondau był też portem międzynarodowym, gdyż startowały stąd samoloty do Warszawy i do Pragi.

Dodatkowo Lufthansa oferowała loty w w sezonie letnim, w dni robocze do: Halle, Lipska, Kolonii, Stuttgartu, Drezna, ale było to jedno połączenie dziennie w ww. kierunkach (na zmianę).

W 1930r. port ten odwiedził słynny sterowiec “Graff Zeppelin”, który spłonął w nieszczęśliwym wypadku na lądowisku pod Nowym Jorkiem. Poza sterowcami lotnisko przyjmowało także największe ówczesne samoloty na świecie, jakim był na przykład Junkers Ju G 38ce. W lipcu 1932r, w trakcie kampanii wyborczej, w której intensywnie wykorzystywano lotnictwo, na tym lotnisku lądował Adolf Hitler. W tym roku też oddano do użytku nowoczesny hangar dla samolotów wraz z wierzą kontroli lotów. W pięć lat później, w 1937r, ze względu na znaczny wzrost obsługiwanych pasażerów, otworzono nowoczesny terminal (jak byśmy mogli go dziś nazwać), mieszczący pomieszczenia zarządu lotniska, reprezentacyjną halę przylotów, luksusową restaurację z okrągłą “Salą Ikara”, na dachu której znajdował się taras widokowy.

Dzisiaj w tych pomieszczeniach znajduje się przedszkole. Tutaj mała dygresja. W wielu źródłach przewija się informacja, że ten budynek posiadał już wtedy charakterystyczną (widoczną do dzisiaj) nadbudówkę, będącą kolejną wieżą kontroli. Niestety te informacje nie znajdują potwierdzenia w źródłach fotograficznych i szklana budowla na szczycie jego dachu najprawdopodobniej powstała już po wojnie (ze względu na zniszczenia starej wieży, tej przy hangarze, jakie dokonały się w trakcie ciężkich walk o lotnisko w trakcie obrony Festung Breslau). Najprawdopodobniej w 1937r. wybetonowano także płytę postojową dla samolotów przed budynkiem treminalu. Jednakże cała pozostała część lotniska była cały czas trawiasta.

W trakcie ww. wspomnianej obrony miasta w 1945r. lotnisko doznało znacznych zniszczeń, a o jego zabudowania trwały intensywne walki zakończone zdobyciem ich przez Rosjan 1 kwietnia. Od tego czasu, mniej więcej do 1946r. (lub 1947r.) lotnisko pozostawało nieczynne ze względu na znaczne zniszczenie powierzchni płyty i braki w infrastrukturze.

Po wojnie w zachowanych hangarach rozpoczęto produkcję szybowców (wywodzących się z zakładów bielskich), których do końca działalności zakładu, a więc do 1979r. zbudowano tutaj ponad 1000 sztuk. Od uruchomienia lotniska po zniszczeniach wojennych do 1958r. służyło ono obsłudze cywilnych lotów PLL Lot (drugie lotnisko Wrocławia, Strachowice, było w tym czasie używane wyłącznie do celów wojskowych). Lotnisko zamknięto ostatecznie w 1978r, kiedy teren ten przeznaczono pod zabudowę mieszkaniową.

Jako ciekawostkę, przytoczyć można, że na lotnisku Gądów Mały “pierwsze kroki” w lotnictwie stawiał Mirosław Hermaszewski.