A B C D E F G H I J K L M N O P R S T Q W X Y Z
Poniżej zestawienie ulic, placów i miejsc użytych w tekstach i ich dzisiejsze odpowiedniki.
Abwehra – nazwa niemieckiego wywiadu i kontrwywiadu wojskowego funkcjonującego w latach 1921–1944
Adalbert Straße – ul. Kard. S. Wyszyńskiego
Adolf Hitler Straße – ul. A. Mickiewicza
Adreβbuch – książka adresowa wydawana w większych miastach Niemiec. Zawierała adresy nie tylko firm i osób prywatnych, ale także instytucji państwowych, urzędów pocztowych i wszystkich niezbędnych elementów życia codziennego. Odpowiednich dzisiejszych „yellow pages”. Zawierała też reklamy.
Akselbant – (niem. Achsel – „ramię”, Band – „taśma”), sznur galowy – ozdobny, pleciony, naramienny sznur, będący częścią stroju, głównie wojskowego. Mowa tutaj o tzw. Odznace strzeleckiej, czyli odznaczeniu nadawanemu za osiągnięcia w zawodach strzeleckich
Albrecht Straβe – ul. Wita Stwosza
Alija – (hebr. wznoszenie się) – imigracja Żydów do Izraela. Podstawowe pojęcie, a zarazem ideał w pionierskiej ideologii syjonistycznej. Również: wezwanie do publicznego czytania Tory w synagodze.
Alte Blinden Unterrichts Anstalt – Zakład pomocy ociemniałym przy dzisiejszej ul. Św. Marcina 7-9
Am Oderschlosse – ul. Rzeźbiarska
Anger Straβe – dziś: ul. Łąkowa.
Augusta Straβe – ciąg ulic: Wesoła, M. Petrusewicza, Pabianicka, Szczęśliwa
Arbeitsamt – Urząd pracy. Jego delegatura w owych czasach znajdowała się w dzisiejszym budynku uniwersyteckim przy ul. Cybulskiego. Urzędy pracy w owym czasie odpowiedzialny był także za zagospodarowanie środków produkcyjnych, w szczególności tych, pozostających po emigrujących przedstawicielach narodu żydowskiego.
Alfons Arndt – (ur. 1880r.) postać historyczna, znany w okolicy właściciel gospody Zur Talmühle w Schlesiertal – miejscu zalanym dziś przez wody zalewu – a po wybudowaniu zapory, schroniska Schlesiertalbaude, które prowadził wraz z rodziną od jego otwarcia 1 października 1914r. W trakcie Wielkiej Wojny powołany do wojska, a ośrodek prowadziła żona i siostra. Pierwotny, niewielki, drewniany budynek rozbudował w 1926r. do dzisiejszej formy. Obecnie w tym miejscu funkcjonuje restauracja Fregata.
Arnoldsmühle – dzielnica Jarnołtów
Arletius Straβe – ul. J. W. Dawida
Astor – marka przedwojennych papierosów produkowanych w Berlinie, których cena była nieco wyższa od innych, bardziej popularnych na terenie Śląska marek.
AWAG – (Allgemeine Warenhaus Gesellschaft) – nazwa domu towarowego znanego dzisiaj jako „Renoma”, którą nadano mu po przejęciu firmy od poprzedniego właściciela: żydowskiej rodziny Wertheimów. Faktyczna zmiana szyldów nastąpiła najprawdopodobniej w sierpniu bądź we wrześniu 1938r. Ulica często skrót ten rozwijała jako: Aus Wut Arisch Geworden czyli: z wściekłości (narodu niemieckiego) stał się Aryjski.
Aviatic – marka papierosów produkowana w Breslau przy Garten Straβe 7, dziś ul. Piłsudskiego (obok Sonnen Platz, dziś pl. Legionów)
Avide – marka papierosów produkowanych przez Halpaus Cigaretten Fabrik, która poza Breslau miała także oddział w Koloni. Sprzedawane były w blaszanych pudełkach z charakterystycznym logo z różami.
Bad Altheide – Polanica Zdrój
Bad Charlottenbrunn – dziś: Jedlina Zdrój
Bad Fliensberg – Świeradów Zdrój
Bad Landeck – dziś: Lądek Zdrój
Bahnhof Straβe – ul. Dworcowa
Bahnhof Straβe – dziś ul. Dworzec PKP w Walimiu prowadząca wprost do dworca dawnej kolei walimskiej.
Bahnschutz – Niemiecka straż kolejowa. Odpowiednik SOK (Straż Ochrony Kolei).
Max Bauman AG – firma produkująca, serwisująca szafki i kasy pancerne, oferująca przewóz gotówki etc – siedziba znajdowała się w kamienicy nr 23 przy dzisiejszej ul. Dworcowej.
Bauthen – dziś: Bytom
Fryderyk I Barbarossa – król niemiecki od 1152r. w trzy lata później koronowany na Świętego Cesarza Rzymskiego
Barbier – w przedwojennej gwarze niemieckiej z Breslau było to określenie fryzjera
BDM – Bund Deutscher Mädel – sekcja żeńska nazistowskiej organizacji młodzieżowej Hitlerjugend, do której należały dziewczyny w wieku od 14 do 18 lat w czasach III Rzeszy. Obok „Bund Deutscher Mädel“ istniała jeszcze sekcja żeńska Hitlerjugend zwana „Jungmädelbund” skupiająca dziewczęta w wieku od 10 do 14 lat. Główny zadaniem BDM było fizyczne i duchowe wychowanie dziewcząt w duchu narodowosocjalistycznym.
Behm/Böhm – W breslauerskiej gwarze języka niemieckiego słowem Behm lub Böhm określano monetę o nominale 10 fenigów.
Berliner Illustrierte Zeitung – popularna gazeta ilustrowana wydawana w różnych miastach Niemiec (z odpowiednią, zmieniającą się nazwą)
Berolina – typ tramwaju charakteryzujący się otwartymi pomostami z miejscem dla motorniczego. W latach 30-tych większość z nich wycofano, pozostawiając część do celów gospodarczych. Do dziś na wrocławskich torowiskach można spotkać ich przedstawicieli: to zabytkowy skład „Jaś i Małgosia”.
Berżera – rodzaj dużego, wyściełanego fotela z cofniętym oparciem i poduszką na obniżonym siedzeniu. Kształt dostosowany pierwotnie do dam noszących suknie z krynoliny.
Bethesda Krankenhaus – nieistniejący już dziś szpital przy ul. Dyrekcyjnej
Beuthen – dziś: Bytom
Białe Myszki – tak przed wojną w Breslau nazywano funkcjonariuszy policji drogowej, głównie ze względu na noszone przez nich charakterystyczne białe czapki.
Bierquelle „zur Glocke” – piwiarnia zlokalizowana przy dzisiejszej ul. Oławskiej. Ówczesny numer 42 znajdował się pomiędzy dzisiejszym budynkiem PZU, a skrzyżowaniem z ul. Podwale.
Bischofswalde – dzielnica Biskupin.
Bitwa Narodów – bitwa stoczona w dniach 16-19 października 1813r w okolicach Lipska między wojskami koalicji antyfrancuskiej, a wojskami dowodzonymi przez Napoleona Bonaparte.
Der blaue Heinrich – znany breslauerski żebrak okupujący chodniki i rynsztoki w okolicy rynku – postać historyczna.
Blaschke Fritz ps. „Seppl” – Osiągający największe sukcesy w latach 20-tych piłkarz wywodzący się z Breslau i grający głównie w miejscowych klubach.
Afera Blomberga-Fritscha – uknuta i sztucznie rozkręcona przez Adolfa Hitlera afera natury obyczajowej mająca na celu zdyskredytowanie najważniejszych dowódców armii niemieckiej.
Blutorden – Order Krwi – nieoficjalna nazwa ustanowionego w 1934r. medalu (Medaille zur Erinnerung an den 9. November 1923) dla uczestników puczu monachijskiego z 9 listopada 1923r
Blücher Straße – ul. Ks. J. Poniatowskiego
Blücher Platz – Plac Solny
Bober – dziś: rzeka Bóbr.
Boczniak – potoczna nazwa wagonu dawnej budowy nie posiadającego przejścia przez środek, gdzie drzwi każdego przedziału otwierały się osobno na peron. Charakterystyczną cechą takiej konstrukcji był ciągnący się wzdłuż całego wagonu podest. W latach trzydziestych używane już głównie do na liniach lokalnych, a i to coraz bardziej sporadycznie zastępowane przez wagony typu Donnersbusch.
Bohrauer Straβe – ul. Borowska
Botanisch Garten – Ogród Botaniczny
Brać coś na borg – dawniej kredyt udzielany w sklepie bądź lokalu, od niemieckiego słowa der Borg oznaczającego kredyt. Powiedzonko też było w użyciu w międzywojennej Polsce, szczególnie w okolicach Łodzi.
Budrysówka – krótki płaszcz (najczęściej przed kolana) z dopinanymi na guziki kapturem, uszyty z grubej, wełnianej tkaniny, zapinany na drewniane lub plastikowe kołki i pętelki ze skóry lub sznurka.
Cyrk Buscha – zlokalizowany przy dzisiejszym pl. Rojezdnym stały cyrk i hala widowiskowa w kształcie rotundy
Burg Straβe – dziś ul. Grodzka
BR03 – Rodzaj parowej lokomotywy przeznaczonej do prowadzenia ciężkich pociągów pospiesznych kolei niemieckich, o trzech dużych kołach napędnych, wprowadzona do ruchu już w 1930r.
Brama cesarska – przejazd/tunel pod gmachem uniwersytetu
Breitenbach Fahrt – dziś: Kanał Żeglowny
Breitenhain – dziś: Lubachów
Breslauer Illustrierte – Dokładnie winno być: Berliner Illustrierte Zeitung – popularna gazeta ilustrowana wydawana w różnych miastach Niemiec (z odpowiednią, zmieniającą się nazwą)
Breslauer Neueste Nachrichten – popularna gazeta codzienna wydawana we Wrocławiu przed wojną.
Bretnal – gwóźdź o płaskim i dużym łebku do przybijania papy na dachach. Tutaj mowa o pagonach oficera Wehrmachtu w stopniu hauptmana (kapitan). Wspomniane wcześniej czerwone oblamowania krawędzi mundurów były przeznaczone dla sztabów oddziałów artylerii.
Breslau – dziś: Wrocław.
Breslauer Rotkraut – czerwona kapusta duszona z jabłkami i mięsem lub kiełbasą.
Brieg – dziś: Brzeg Opolski
Brus tasza – mała kieszonka zewnętrzna w marynarce (niem. Brusttasche, od słów: brust – pierś i Tashe – kieszonka).
Brüder Straße – ul. Pułaskiego
Bubikopf – bardzo popularny w latach 20-tych rodzaj fryzury damskiej „za ucho”, którą z upodobaniem nosiła Coco Chanel czy Louise Brooks.
Bull Durham Smoking Tobacco – tytoń do palenia pakowany między innymi w specjalne woreczki z logo firmy. Produkowany przez W.T. Blackwell and Company z Durham w północnej Karolinie od 1850r. W owym czasie firma była własnością (sprzedaż nastąpiła w 1898r.) Union Tobacco Comnapny, która w ofercie pozostawiła dobrze rozpoznawaną, niemal na całym świecie, markę Bull Durham.
Capitol (kino) – największe i najnowocześniejsze kino wschodnich Niemiec wzniesione wg proj. F. Lippa w miejscu gdzie dziś stoi teatr muzyczny o tej samej nazwie. Ul. Piłsudskiego 67. W czasie oblężenia Festung Breslau budynek ten został niemal doszczętnie zniszczony.
Carlowitz – dziś: Karłowice
Citroën Traction Avant – wprowadzony do produkcji w 1934r. niezwykle nowoczesny model Citroëna. Pierwszy samochód z przednim napędem (Traction Avant – w j. francuskim znaczy Napęd przedni).
Commertz Und Privat-Bank z Roβmarkt Straβe 10 – dzisiaj jest to ul. Szajnochy. W Adressbuchu aktualnym na rok 1938 dla Breslau była to strona 130 zawierająca alfabetyczny spis przedsiębiorców na literę „C”
Commisbrot (komiśniak – rodzaj chleba) – lub Schwarzes Brot (czarny chleb) z masłem lub tłuszczem z pieczeni była typową przekąską breslauerów serwowaną pod napitek w wielu lokalach miasta
Willa Chotzen – willa stojąca przy dzisiejszej ul. Kutnowskiej, w której swego czasu mieścił się akademik „Vademecum”, a obecnie restauracja „Pieprz i Wanilia”
Cyrk Buscha – stały cyrk, którego budynek stał na rogu dzisiejszej ulicy Jęczmiennej (Luisen Straβe) i pl. Rozjezdnego (Luisen Platz). Oferował szereg atrakcji włącznie z tresurą dzikich zwierząt, a pod nieobecność trupy cyrkowej budynek wynajmowany był na liczne wystawy czy np. walki bokserskie.
Classen Straβe – ul. Gwarna
Johann Heinrich Claassensches Siechenhaus – mowa o budynku powojennego szpitala MSWiA, który pierwotnie był częścią planowanej lecz niezrealizowanej rozbudowy przytułku fundacji rentiera Johanna Heinricha Theodora Claassena.
Christophori Platz – fragment pl. Dominikańskiego
Restauracja Hugo Cohn’a – znajdowała się w kamienicy przy dzisiejszej ul. Świdnickiej mniej więcej naprzeciw wejścia do dzisiejszej opery
Deerstalker – przeważnie kraciasta czapka z dwoma daszkami noszona często do polowań na angielskiej prowincji. Rozpropagowana przez A. Conan Doyl’a i jego Sherlocka Holmsa
Deutsche Arbeitsfront (DAF, Niemiecki Front Pracy) – niemiecki związek zawodowy, działający pod nadzorem NSDAP, łączący robotników i pracodawców. Utworzony 10 maja 1933 roku pod przewodnictwem Roberta Leya po wydanym zakazie działania niezależnych związków zawodowych.
Deutscher Kronprinz; Etablissement – sala balowa i restauracja zlokalizowana w podwórzu otoczonym dzisiejszymi ulicami Zachodnią, Litomską i Czarneckiego
Deutscher Gruβ – gest wyciągniętej na wprost prawej ręki wzorowany na „Ave Cesar” i określany mianem „Heil Hitler”.
Dezabil – przestarzale albo żartobliwie negliż. Ranny albo nocny domowy strój kobiecy.
Dittersbach – dziś: południowa część miasta Wałbrzych, dzielnica Podgórze.
Dirndl – tradycyjny, ludowy strój kobiecy noszony w południowych Niemczech (Bawaria) i Austrii składający się z wiązanego tasiemkami gorsetu, rozszerzanej spódnicy, wiązanego fartucha oraz białej koszuli z krótkimi rękawami. Węzeł na fartuchu może oznaczać status osoby: zawiązany po lewej stronie, nosząca go dziewczyna jest panną, z prawej noszony jest przez mężatki, a z tyłu przez wdowy.
Dom Platz – dziś pl. Katedralny.
Donnersbuch – potoczna nazwa wagonu osobowego dawnej budowy o dwóch osiach i otwartych, zadaszonych pomostach wejściowych na obu końcach, z których wchodziło się dopiero do wnętrza. Używany głównie na liniach lokalnego znaczenia.
Dirndl – tradycyjny, ludowy strój kobiecy noszony w południowych Niemczech (Bawaria) i Austrii składający się z wiązanego tasiemkami gorsetu, rozszerzanej spódnicy, wiązanego fartucha oraz białej koszuli z krótkimi rękawami. Węzeł na fartuchu może oznaczać status osoby: zawiązany po lewej stronie, nosząca go dziewczyna jest panną, z prawej noszony jest przez mężatki, a z tyłu przez wdowy
DRG – Deutsche Reichsbahnen – niemieckie koleje państwowe.
Dürrgoy – dziś dzielnica Wrocławia – Tarnogaj
Dziesięcina – ofiara pieniężna składana w kościołach protestanckich w trakcie nabożeństwa (zwana też kolektą).
Eberschen Alle – al. Jarzębinowa
Bilety systemu Edmondsona – Charakterystyczny rodzaj biletów drukowany na grubych kartonikach o wymiarach 3×5,6cm. Do ich przechowywania i wydawania służyły specjalne, opatentowane przez angielskiego urzędnika kolejowego, Thomasa Edmondsona szafy. Gdzieniegdzie, szczególnie na kolejach lokalnych, turystycznych spotykane do dziś.
Eichendorf Straβe – dziś: ul. Sokola
Elizug – Na kolejach niemieckich pociągi dzieliły się na 3 kategorie: D-zug – pociąg ekspresowy (nazwa od numeru pociągu w rozkładzie jazdy rozpoczynającego się od litery D), Elizug – pociąg przyspieszony, nie zatrzymujący się na każdej stacji oraz pociąg zwykły, osobowy zatrzymujący się na każdej stacji.
Elisabeth Kirche – Kościół garnizonowy p.w. św. Elżbiety
Elbing Straße – dziś: ul. Ołbińska
Browar Engelhardta – jeden z wielu miejskich browarów. Mieścił się między Am Oderschlosse (brama pod nr 1) i Engelhardt Straße (brama pod nr 17) – dziś odpowiednio ul. Rzeźbiarska i A. Wiwulskiego
Engelhardt Straβe – ul. Wiwulskiego
Ermlers Perfumerie – Perfumeria pana Wilhelma Ermlera znajdowała się przy dzisiejszej ul. Świdnickiej, nr 21 i oferowała szeroki wybór, wykonywanych niejednokrotnie na indywidualne zamówienia, artykułów perfumeryjnych począwszy od mydeł, poprzez szampony, perfumy, wody toaletowe, etc.
Eulen Gebirge – dziś: Góry Sowie
Famulus – dawniej: sługa, pochlebca (szczególnie artyście).
Falkenberg – dziś: wieś Sokolec
Fedora – rodzaj kapelusza, z przetłoczeniem/fałdą wzdłuż główki i szerokim na ok. 5-7cm rondem
Morderstwo rodzeństwa Fehse – jedna z największych nierozwiązanych spraw kryminalnych przedwojennego Breslau. W roku 1926 dokonano brutalnego mordu na dziesięcioletniej Erice i jej o dwa lata młodszym bracie Ottonie. Mimo długiego śledztwa prowadzonego na szeroką skalę i udziału w nim najznamienitszego dochodzeniowa z Berlina – Ernsta Gennata, nie udało się znaleźć sprawców.
Feldwebel – stopień podoficerski w Wehrmachcie, odpowiednik sierżanta
Fidibus – kilkakroć złożony (aby długo płonął) skrawek papieru do zapalania fajki.
Finken Weg – ul. M. Kopernika
Fliegender Hamburger – niem.: Latający Hamburczyk – nazwa ekspresowego połączenia kolejowego, wiążącego Berlin z Hamburgiem począwszy od 1935r. Realizowane było za pomocą napędzanych silnikami spalinowymi zestawów trakcyjnych rozwijających prędkość podróżną do 160km/h. Od maja 1936 do sierpnia 1939 podobne połączenie funkcjonowało też pomiędzy Berlinem a Bytomiem, z postojami we Wrocławiu, Opolu, Kędzierzynie Koźlu i Gliwicach. Potocznie pociąg ten nazywano Fliegender Schlesier – niem.: Latający Ślązak (przez polaków był też nazywany: Latający Pieron).
Flughafen Breslau – Klein Gondau – nieistniejący już dziś cywilny port lotniczy zlokalizowany przy dzisiejszej ul. Legnickiej. Do dziś pozostał jedynie budynek obsługi podróżnych z charakterystyczną (wybudowaną już po wojnie) szklaną wieżą kontroli.
Fontanna chłopca z łabędziem (niem.: Knabe mit dem Schwan) – stojąca do dzisiaj przed letnią sceną Teatru Lalek fontanna z parku im. Mikołaja Kopernika.
Fontane Platz – dziś: Pl. Konstytucji 3 Maja
Furunkuł – dawniej czyrak, wrzód, ropiejąca rana
Franfurt am Oder – Frankfurt nad Odrą
Frankfurter Straβe – dziś: ul. Legnicka, od pl. Strzegomskiego w kierunku zachodnim,
Freiburg – dziś: Świebodzice
Freiburger Bahnhof – dworzec Świebodzki
Die Freiburger Bote – lokalna gazeta ukazująca się w Świebodzicach.
Friedrich Karl Straβe – dziś: ul. Inowrocławska
Friedrich-Wilhelm Straβe – ul. Legnicka na odcinku pl. Jana Pawła II, a pl. Strzegomskim.
Fürstenstein – dziś: Zamek Książ pod Wałbrzychem
Gabeljürge – „Jurek z widelcem”. Tak nazywano przed wojną Neptuna stojącego na szczycie fontanny na dzisiejszym pl. Nowy Targ.
Gabitz Straβe – dziś: ul. Gajowicka
Garten Straβe – ul. Marsz. J. Piłsudskiego
Garve Straße – ul. Kujawska
Gaststätte zur Talsperre – gospoda „przy zaporze”, umiejscowiona za mostkiem drogi do Michałkowej pod numerem 3 w Lubachowie. Dziś znajduje się tutaj restauracja „Mariaż”.
Gau – W okresie III Rzeszy jednostka administracji NSDAP, później także państwowej. Na jej czele stał gauleiter.
Gebirgsjäger Offiziere Jacke – Kurtka oficerska strzelców górskich, zwana też Windjacke
Gebrüder Wolff jr., Weinbrennerei, Cigarren Fabrik – zlokalizowana przy Friedrich-Karl Straβe 21 (dzisiejsza ul. Inowrocławska) destylarnia win, fabryka cygar braci Wolff. Co ciekawe rozlewano tutaj, przywożoną w beczkach, gdańską wódkę Goldwasser do firmowych butelek. Zajmowała obszerne podwórze kamienicy pod tym samym numerem.
Gefolgschaft – jednostka organizacyjna w strukturze Hitlerjugend zrzeszająca ok. 150–190 chłopców, najmniejsza jednostka, która posiadała swój sztandar, numer i insygnia z którymi chłopcy zazwyczaj się utożsamiali.
Geiler Paul – właściciel składu węgla zarejestrowanego przy Rösner Weg 4 – dziś: ul. S. Wyspiańskiego w Walimiu.
Gertruden Straße – ul. B. Polaka.
Gerstelhaus, Dom Handlowy M. Gerstela – dziś to kamienica o numerze 19-tym przy ul. Świdnickiej
Glatz – dziś: Kłodzko
Gleiwitz – dziś: Gliwice
Gneisenau Platz – dziś: pl. gen. J. Bema.
Goethe Straße – dziś: ul. Wielka i ul. Przestrzenna
Goldener Adler Hotel – nieistniejący dziś hotel „Pod złotym orłem”, który znajdował się w narożnym budynku na rogu ul. Gen. H.Dąbrowskiego i S. Małachowskiego. Obecnie budynek również nie istnieje w pierwotnej formie.
Goldwasser – wódka z opiłkami złota produkowana przed wojną między innymi w Gdańsku.
Guernica – niewielkie miasto na północy Hiszpanii zbombardowane przez samoloty Legionu Condor w dniu 26 kwietnia 1937r.
Gustav Knauer Bahnspediteur – Firma przewozowo-spedycyjna działająca na terenie całej Europy, której specjalnością było dostarczanie przesyłek „od drzwi do drzwi” z wykorzystaniem transportu kolejowego. Posiadała filie w Berlinie, Wiedniu i Paryżu, a w Breslau siedziba znajdowała się przy Friedrich-Karl Straβe 21, czyli dzisiejszej ul. Inowrocławskiej.
Günther Wilhelm – SS-Obersturmbannführer (do września 1939r, później awansowany) – do końca listopada 1938r. odpowiedzialny za komórkę SD-Oberabschnitt Südost (Breslau) – zajmującą się kontrwywiadem wojskowym na terenie dzisiejszego Dolnego Śląska. Zbrodniarz wojenny wsławiony akcjami przeciw ludności cywilnej na Wołyniu i Podolu. Prawdopodobnie nie przeżył wojny.
Graupen Straβe – dziś: ul. Sądowa i ul. Krupnicza
Gräntzschutz – Niemiecka straż graniczna
Greiffenberg – dziś: Gryfów Śląski
Grenzbaude – nieistniejące dziś, duże schronisko turystyczne działające do końca 1945r. na przełęczy Sokolej
Grosse Birkenfeldbaude – położone przy dzisiejszej ul. J. Słowackiego w Walimiu spore schronisko górskie powstałe jeszcze przed I wojną światową. Prowadzone od 1931r. przez Alfreda Wurl’a znane było z dużej restauracji i sali tanecznej, w której na pianinie, akordeonie, perkusji, skrzypcach i klarnecie przygrywali muzycy Alfreda Herrmana. Po wybuchu II wojny światowej stało opuszczone i pomimo licznych starań nie zostało reaktywowane, a do dziś przetrwało jako budynek mieszkalny. Opodal istniało też mniejsze schronisko zwane Kleine Birkenfeldbaude. Dziś nie istnieje.
Gröschel Brücke – dziś: Most Osobowicki
Zamach Grynszpana – 7 listopada 1938 r. 17-letni Herschel Grynszpan, w desperackim proteście przeciw nieszczęściu, które spotkało jego rodziców ze strony państwa niemieckiego dokonał politycznego zabójstwa niemieckiego dyplomaty w Paryżu, Ernesta vom Ratha. Zabójstwo to posłużyło władzom III Rzeszy jako pretekst do wywołania tzw. Kristallnacht – nocy kryształowej, ogólnoniemieckiego pogromu Żydów dokonanego 9-10 listopada 1938 r.
Güterbahnhof Breslau Ost – Dworzec towarowy, dziś: kompleks magazynów w przedłużeniu ul. Małachowskiego
Hatzfeld Weg – dziś ul. Pasterska biegnąca wałem oddzielającym kanał od głównego nurtu Odry.
Hauptmann – stopień w armii niemieckiej odpowiadający kapitanowi,
Reinhold Hausdorf – postać historyczna, faktycznie był w owym czasie właścicielem Gasthof zur preuβische Krone w Walimiu
Hamburg-Amerika Line – linie żeglugowe realizujące regularne przewozy pasażerskie i towarowe z ówczesnych Niemiec do USA. Utworzone w połowie XIXw. miedzy innymi w celu ułatwienia emigrantom z Niemiec podróży za ocean. Biuro handlowe we Wrocławiu znajdowało się przy dzisiejszej ul. Piłsudzkiego, w nieistniejącym budynku zlokalizowanym na wysokości numeru 60 lub 62
Hartlieb – dziś Partynice
Brauerei Haselbach Freiburg in Schl. – Browar Haselbacha w Świebodzicach należał do właścicieli browaru w Namysłowie, którzy już w XIX wieku posiadali we Wrocławiu własne przedstawicielstwo prowadzące sprzedaż także poza miastem.
Hauptbahnhof – dworzec główny
Hauptpost – główna poczta. W Breslau ten budynek znajdował się przy dzisiejszej ul. Wita Stwosza 25-26
Haupttreuhandstelle Ost – Główny Urząd Powierniczy Wschód, instytucja niemiecka utworzona jesienią 1939 r., zajmująca się konfiskatą mienia należącego do obywateli polskich na ziemiach polskich wcielonych do III Rzeszy (z wyjątkiem gospodarstw rolnych i leśnych oraz dzieł sztuki) i administrowaniem nim do czasu przejęcia go przez nowych, niemieckich właścicieli,
Häher Weg – dziś ul. Mierosławskiego
Heilegegeist Straβe – dziś: ul. Świętego Ducha
Hemmstein Brücke – trzyprzęsłowy, położony na łuku wiadukt linii kolejowej nr 285 (prowadzącej z Wrocławia, przez Świdnicę do Jedliny Zdroju) znajdujący się w pobliżu zapory Jeziora Bystrzyckiego na granicy pomiędzy Lubachowem, a Zagórzem Śląskim.
Herzog, Otto – działacz NSDAP, nominalny dowódca SA na terenie Śląska, aczkolwiek od 1.05.1936r do 15.06.1939 pracował w sztabie SA w Berlinie.
Herdain Straβe – ul. Gajowa
Hermann Görinng Sportfeld – dziś kompleks sportowy stadionu olimpijskiego
Herrmannsdorf – dzielnica Jerzmanowo
Klub piłkarski SC Hertha Breslau – jego zawodnicy nosili przydomek die Kleebläter (Koniczynki) i zdobywali puchar Breslau w latach 1933/34, 34/35, 37/38 i 38/39.
St. Hieronymus – Dom pod świętym Hieronimem. Kamienica stojąca na rogu ul. Świdnickiej i pl. Teatralnego. Ówcześnie mieścił się tutaj Dom Handlowy Juliusa Schottländera.
Hildebrandt Straβe – dziś: ul. Kruszwicka
Hindenburg Brücke – dziś: Mosty Warszawskie
Hindenburghof Hotel – Wybudowany w 1895r., a zniszczony w wyniku bombardowania lotnictwa sowieckiego w dniu 15 lutego 1945r (zginęło wtedy kilkanaście osób) hotel znajdujący się na parceli nr 8 na rogu pomiędzy dzisiejszą ul. Dworcową, a Placem Grunwaldzkim w Świdnicy. Przed 1917r. nosił on nazwę Thamm Hotel, prawdopodobnie od nazwiska właściciela.
Hindenburg Platz – dziś. pl. Powstańców Śląskich
Hirschberg – dziś: Jelenia Góra
Hirsch Straβe – ul. M. Sępa-Szarzyńskiego
Hohe Eule – dziś: Wielka Sowa
Hohe Rad – szczyt o nazwie Wielki Szyszak w Karkonoszach
Hohenzollern Straße – ul. Zaporoska
Horst Wessel Lied – Piosenka o pierwotnym tytule „Die Fahne hoch” (Flaga w górę) napisana przez Horsta Wessela, majora S.A. w Berlina, który został zamordowany w niejasnych okolicznościach przez członka partii komunistycznej w lutym 1930. Nieformalny hymn nazistów wykonywany zwykle zaraz po hymnie narodowym
Horst-Wessel Straße – ul. Z. Wróblewskiego
Hotel Savoy – stojący przy Tauentzien Platz 12-13 (dziś: pl. Kościuszki 19) hotel, który nawet po wojnie miał tą samą nazwę.
Hotel „Vier Jahreszeiten” – obecnie hotel „Polonia” przy dzisiejszej ul. Piłsudskiego. W owym czasie jeden z najdroższych hoteli w mieście
Fachfabrik für Dauerkisten – Alfred Hunbert K. G. – zakład przemysłowy mieszczący się w Sędzimierzu, dzisiaj przedmieściu Walimia. Do dziś funkcjonuje tu tartak, do którego do 1983r. prowadziła bocznica kolejowa będąca de facto ostatnim używanym fragmentem kolejki walimskiej.
Iczigi – Tradycyjne kazachskie, wysokie buty z obcasem i wąskim czubkiem zagiętym ku górze. Najczęściej bogato zdobione wyszywanymi wzorami
Isergebirgsbahn – przed wojną linia kolejowa od Gryfowa Śląskiego przez Mirsk do Świeradowa Zdroju oraz do Wolimierza była prywatną inicjatywą o nazwie „Kolej Izerska” o czym informowały umieszczone napisy na burtach taboru, którym w 1938r. były gównie nowoczesne wagony motorowe.
Jahn Straβe – ul. Sokolnicza
Jakobstal – dziś: Jakuszyce.
Jannowitz – dziś: Janowice Wielkie.
Jarhundrethalle – Hala Stulecia/Ludowa
Järischau – dziś wieś Jaroszów
Jeden Gör – Kolejna przywara Göringa to zamiłowanie do obnoszenia się z nadmierną ilością odznaczeń i błyskotek.
Josephinenhütte – dziś: Szklarska Poręba Huta.
Junkern Straße – ul. Ofiar Oświęcimskich
Jüdisches U-Boot – niem.: żydowski U-boot. W owym czasie określeniem „żydowski U-boot” obdarzano ukrywających się przed prześladowaniami Żydów.
Kadina – w imperium osmańskim należąca do haremu sułtańskiego kobieta o wyższym od innych statusie, metresa. Kadinie przysługiwały szczególnie obfite apanaże, służba, apartament i inne przywileje.
Kaiserin Augusta Platz – dziś pl. Polski
Kalahari – pustynia w południowej Afryce
Kamenz – dziś: Kamieniec Ząbkowicki
Kurt Kaminsch – Postać historyczna. Apteka prowadzona przez Kurta Kaminsch’a znajdowała się domu pod numerem 4 przy Waldenburger Straße (dziś: ul. Kard. St. Wyszyńskiego, w okolicy domu pod lipą oraz kościoła katolickiego pw. św. Barbary) w dzisiejszym Walimiu, ale na potrzeby opowieści Odwrócenie pozwoliłem sobie przenieść ją na Bahnhof Straße (dziś: ul. Dworzec PKP). Ponieważ pan Kurt był zatwardziałym nazistą, 8 maja 1945r. tuż przed nadejściem Rosjan, popełnił samobójstwo. W niektórych źródłach jego nazwisko podawane jest jako Kaminsky
Kant Straβe – ul. Łódzka
Kathrin Straβe – ul. Św. Katarzyny
Katzbach – dziś: Kaczawa
Karls Straβe – dziś ulica nieistniejąca, mniej więcej w ciągu południowej nitki ul. Kazimierza Wielkiego.
Kawaleryjska przypadłość – przestarzale: Rzeżączka lub inna choroba weneryczna.
Keaton, Buster – amerykański aktor kina niemego, który poprzez ówczesną technologię wyświetlania filmu, sprawiał na ekranie wrażenie nadpobudliwego i nadmiernie ruchliwego, zwany „człowiekiem o kamiennej twarzy” gdyż zbliżenia prezentowały go zupełnie inaczej. Zmarł w 1966r.
Keiser Brücke – most Grunwaldzki.
Keiser Straße – oś Grunwaldzka (pl. Grunwaldzkiego między mostami Grunwaldzkim, a Szczytnickim)
Kaiser Wilhelm Straße – dziś: al. Niepodległości w Świdnicy.
Kipke Weg – ul. Kazimierza Michalczyka
Kipke – Jeden z trzech największych browarów miejskich w owym czasie posługujący się nazwą: C. Kipke Brauerei AG, zlokalizowany przy dzisiejszej ul. Michalczyka.
Kirch Alle – ul. Wielka
Kleinburg Straβe – dziś: ul. Januszowicka
Kleinbahnhof – mowa o końcowej stacji kolei wąskotorowej do Trzebnicy, która zlokalizowana była przy dzisiejszym pl. Staszica. Jej zabudowania pełnią do dziś funkcję domu katechetycznego przed kościołem św. Bonifacego.
Klein Gondau – dzielnica Gądów, wtedy znajdowało się tam trawiaste lotnisko cywilne zwane: Flughafen Breslau
Klein & Herschan – wzięta para krawców szyjących głównie stroje mniej oficjalne (ubrania sportowe, jeździeckie, ale też mundury galowe), których salon znajdował się przy dzisiejszej ul. Kościuszki nr 20.
Kleine Groschen Gasse – dziś: ul. Mennicza.
Klettendorf – Klecina
Kloster Straße – odcinek ul. Oławskiej i Traugutta, pomiędzy pl. Dominikańskim a pl. Wróblewskiego
Knackwurst (niem.: kiełbasa trzaskająca) – typowa kiełbasa breslsuerska sowicie nasączona tłuszczem i upchnięta w cienką, naprężoną kiszkę (stąd nazwa, bo jej przebicie powodowało charakterystyczny trzask), podawana na mnóstwo różnych sposobów.
Konotier – słomkowy kapelusz z niską główką i niedużym rondkiem, ozdobiony czarną (czasem białą) jedwabną wstążką niczym otokiem
Konsjerż – pracownik hotelu, którego zadaniem jest załatwianie najróżniejszych spraw dla gości i opieką nad nimi.
Heinrich von Korn Straβe – dziś: al. M. Kromera
Korso Allee – dziś: ul. Jana Kasprowicza
Kostenblut – Kostomłoty
König Straße – ul. S. Leszczyńskiego
Königsberg – Kalininingrad
Königs Platz – pl. Jana Pawła II
Königszelt – Jaworzyna Śląska
Körner Lorenz – Postać historyczna. Właściwie: Lorenz Kmieciak (nazwisko zmienił w połowie lat trzydziestych). Niemiec spod Rybnika, który w wyniku powstań śląskich został zmuszony do emigracji. W 1923r. za sumę ówcześnie astronomiczną – 150 tys. RM zakupił schronisko Grenzbaude i prowadził je z żoną do 1941r. kiedy to zmarł. Wdowa po nim, Margarete Kӧrner, czyniła to dalej, do 1945r. Obiekt został zburzony zaraz po zakończeniu działań wojennych.
Kurhaus – Dom Zdrojowy
Kurpromenade – promenada od parku Zdrojowego i wzdłuż ul. Zdrojowej w Świeradowie Zdroju
Kübelwagen – terenowy samochód masowo używany w czasie wojny przez niemal wszystkie służby armii niemieckiej. Odpowiednik amerykańskiego jeepa.
Kraft durch Freude, KdF (niem. siła przez radość) – nazwa nazistowskiej organizacji zajmującej się organizowaniem masowych imprez turystycznych i sportowych dla obywateli III Rzeszy (głownie klasy pracującej). Organizacja ta była właścicielem między innymi wycieczkowca Wilhelm Güstloff – zatopionego w 30 stycznia 1945 w wyniku czego śmierć poniosło, wg różnych źródeł, od 6,5 do 9,3 tys. uciekinierów.
Kreuz Kirche – dziś kościół Św. Krzyża
Kreuz Straβe – dziś: ul. Świętokrzyska
Kriminalkommissar – Komisarz kryminalny – stopień w niemieckiej policji kryminalnej, odpowiednik kapitana
Krimminalrat – radca kryminalny – wysoka funkcja w niemieckiej policji kryminalnej odpowiadająca Hauptmanowi (kapitanowi) w strukturach wojskowych.
Kriminalsekretär – Sekretarz kryminalny, stopień w niemieckiej policji kryminalnej przed wcieleniem jej w szeregi SS (po wcieleniu był to Leutnant, czyli porucznik)
Kroischwitz – dziś: Świdnica Kraszowice
Kronprintz Hotel – D.W. Piast na rogu ul. Kołłątaja i Piłsudskiego
Kronprinzen Straße – ul. Gwiaździsta
Królowa Krystyna (Queen Christina) – film. Amerykański dramat historyczny z 1933 roku, w którym Greta Garbo grała główną rolę
Krummhübel – dziś Karpacz
Kylysz – arabska, zakrzywiona szabla o szerokiej klindze chowanej do bogato zdobionej pochwy
Kynau – dziś: Zagórze Śląskie
Kynsburg – dziś: Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim
Landratsamt – Urząd landrata, czyli urzędnika państwowego administrującego powiatem. Dziś byłby to odpowiednik starosty, w tym przypadku ziemski. Mowa tutaj o budynku stojącym przy dzisiejszej ul. Wierzbowej 15, dawnym pałacu Leipzigera, bogatego bankiera żydowskiego, obecnie mieszczącym firmę Proxima.
Taras Ludwiga Landsberga – Kamienny taras mieszczący wypożyczalnię łodzi i kajaków, znajdujący się nad stawem, nazwany imieniem radcy miejskiego i handlowego, współzałożyciela Süd Parku, będącego pierwotnym właścicielem tych terenów.
Laurens – marka papierosów produkowanych w Wiesbaden, sprzedawanych w specjalnych, szczelnie zamykanych stalowych puszkach w kolorze złotym.
Leuthen Straβe – dziś: ul. Litomska
Lessing Brücke – Most Pokoju
Lessing Straβe – dziś: ul. Dobrzyńska i jej nieistniejące obecnie przedłużenie w kierunku Mostu Pokoju
Lehmgruben Straβe – ul. Gliniana
Liebig Justus – niemiecki chemik żyjący w XIXw. Nazywany jest ojcem nawozów, udowodnił teorię o mineralnym odżywianiu się roślin. W okresie międzywojennym jego rycina zdobiła banknot o nominale stu Reichsmarek
Liegnitzer Bomben – rodzaj ciasta, będącego specjalnością głównie legnickich cukierników, choć często pieczonego także w innych częściach Dolnego Śląska.
Lichtenau – wieś Zaręba w powiecie Lubańskim
Lida Baarova – znana ówcześnie czeska aktorka często występująca w niemieckich filach, której romans z Josephem Goebbelsem był tajemnicą poliszynela. Aby zatrzymać rozpad małżeństwa ministra propagandy zainterweniował sam Adolf Hitler
Liebich Hohe – Wzgórze Partyzantów
Liegnitz – dziś: Legnica
Linkrusty – materiał podobny do linoleum służący do wykładania ścian, najczęściej wzorzysty, grający wypukłościami, często malowany
Justus von Liebig – Mowa o banknotach stumarkowych, na awersie których znajdowała się rycina przedstawiająca popiersie Justusa von Liebiga, zasłużonego chemika, wynalazcę między innymi kostki bulionowej.
Liegnitz – dziś: Legnica
Linke Hoffman Werke (LHW) – dawny PaFaWag, obecnie Bombardier Transportation Polska, fabryka produkujaca lokomotywy oraz wagony od czaów ówczesnych do dnia dzisiejszego
Lissa/Breslau-Lissa – dziś: Leśnica
Lizeny – srebrne wyłogi kołnierza bluzy mundurowej Wehrmachtu
Lohe – dziś: rzeka Ślęża.
Lohe Straβe – dziś: ul. Ślężna
Lösch Straße – ul. Gen. I. Prądzyńskiego
Luger – P08 Parabellum zwany też od nazwiska konstruktora Lugerem. Rodzaj pistoletu o charakterystycznym zamku kolankowo-dżwigniowym
Lusen Platz – dziś: plac Rojezdny
Marokin – wyprawiona skóra koźla o specjalnym tłoczeniu; skóra marokańska, stosowana także do oprawy ksiąg.
Maìtre d’hôtel – kierownik sali w restauracji. Przyjmował gości. Pytał, na ile osób potrzebny jest stolik, i ich do niego prowadził.
Karabin Mausera – Kar98k – niemiecki karabin powtarzalny wprowadzony na wyposażenie Wehrmachtu w 1935r. Do 1945r. wyprodukowano ok. 11,5 mln sztuk. I był podstawową bronią piechoty do samego końca wojny.
Mass – typowo niemiecki kufel o pojemności 1,069l.
Mariahöfchen Straße – ul. Nowodworska
Maria Magdalena Kirche – dziś kościół mariacki pw. Św. Marii Magdaleny przy ul. Szewskiej.
Markthalle 1 – hala targowa znajdująca się przy dzisiejszym pl. B. Nankiera. Przed wojną druga hala targowa znajdowała się pomiędzy dzisiejszymi ul. Piłsudskiego, a Bogusławskiego. Nosiła ona numer drugi, a do czasów współczesnych przetrwał tylko portal bramny będący obecnie częścią elewacji Urzędu Skarbowego Wrocław – Śródmieście
Martha Straße – ul. W. Łukasińskiego
Martini Kirche – Kościół św. Marcina
Martini Straße – dziś ul. św. Marcina
Matthias Straße – fragment ul. Drobnera i ul. Jedności Narodowej od skrzyżowania z Dubois
Matusalem – rum produkowany na Kubie od 1872r. przez firmę Matusalem & Company założoną przez braci Benjamina i Eduardo Comp’ów.
Mauritius Platz – pl. Wróblewskiego
Maximum – Rodzaj wozu tramwajowego budowanego po 1901r. w fabryce Falkenried na potrzeby Breslau. Wagony te wsparte były na dwóch dwuosiowych wózkach. Było to pierwsze rozwiązanie tego typu na świecie. Zmodernizowane w Linke-Hoffman Werke (po wojnie PaFaWag) w latach 1927-1930.
Mährlestein Brücke – nazwa mostu kolejowego w ciągu linii nr 285 (łączącej Wrocław z Jedliną Zdrój, przez Świdnicę, Zagórze Śląskie) zlokalizowanego dokładnie na dzisiejszej granicy pomiędzy Zagórzem, a Jugowicami.
Meckensen Straße – dziś ul. Zwycięska
Meinecke Straβe – dziś: ul. J. Długosza
Mein Schatz – niem.: Moje kochanie.
Meiβen – dziś Miśnia, miasto w Niemczech.
Messer Gasse – dziś: ul. Nożownicza
Michaels Straße – dziś ul. Nowowiejska.
Michelsdorf – dziś: wieś Michałkowa
Mittelfeld Weg – dziś: ul. Stefana Jaracza.
Mitropa – Mitteleuropäische Schlafwagen- und Speisewagen Aktiengesellschaft. Założona w 1916r. firma zajmująca się eksploatacją wagonów restauracyjnych i sypialnych głównie na terenie Niemiec. Malowała wagony restauracyjne na charakterystyczny, czerwony kolor. Formalnie, choć pod inną nazwą, działa do dnia dzisiejszego.
Mochbern – dzielnica Muchobór
Monopol – Wybudowany w latach 1890 – 1892 hotel zajmujący północno zachodni narożnik skrzyżowania dzisiejszej ul. Świdnickiej z Heleny Modrzejewskiej. Część hotelowa zajmowała zachodnie skrzydło wzdłuż ul. Modrzejewskiej, w części narożnej funkcjonował ekskluzywny dom handlowy.
MP28 – pistolet maszynowy skonstruowany przez Hugo Schmeissera w 1928r.
Mulen Berg – dziś góra Moszna w masywie Włodarza
Munsztuczek – cygarniczka
Museum Straβe – dziś ul. Muzealna
München – Monachium
Nachod Straβe – dziś: ul. Skwerowa
Nakonz Brücke – dziś: Mosty Jagiellońskie
Neudorf Straβe – dziś: ul. Komandorska
Neue Sand Straße – dziś ul. Piaskowa.
Neue Schweidnitzer Straβe – dziś fragment ul. Świdnickiej od fosy do torów kolejowych
Neue Tachen Straße – ul. Ks. H. Kołłątaja
Neugericht – dziś: Sędzimierz, obecnie część Walimia
Neukirch – dzielnica Żerniki
Bernard Neumann, dzierżawca Falkenbaude – schroniska w Rzeczce przy drodze do Sokolca, który produkował i serwował tam doskonałą nalewkę z dzikiej róży w cenie 25Pf za duży kieliszek. Sprzedawał ją także w półlitrowych butelkach. Od 1938r. dzierżawcą schroniska był Karl Raczek, który jeszcze przez jakiś czas sprzedawał zapasy Neumanna, gdy ten przeniósł się z rodziną do Jarostowa (opodal Środy Śląskiej) by tam prowadzić własną gospodę.
Neumarkt – dziś pl. Nowy Targ.
Neuroder Straβe – dziś ul. 3 Maja w Walimiu
Niederschlesien – Dolny Śląsk
Niemieckie pozdrowienie – Deutscher Gruß – Heil Hitler – gest pozdrowienia na wzór antycznego „Ave” wykonywany uniesioną prawym ramieniem w górę.
Niemieckie spojrzenie – ukradkowe rozglądanie sie czy wokoło nie ma szpicla.
Noc kryształowa – noc z 9 na 10 listopada 1938r. kiedy to umiejętnie sterowane „społeczeństwo niemieckie” wystąpiło przeciw mieniu i mniejszości żydowskiej dokonując jej pogromu, niszcząc i plądrując synagogi, sklepy czy inne obiekty. Nazwa pochodzi od szkła witryn, które rozbite zaścielało chodniki niemieckich miast niczym kryształy
Norymberski Bank Ubezpieczeniowy – w owym czasie instytucja ta zajmowała kamienicę na dzisiejszym rogu ulic Gwarnej i Piłsudzkiego
Hotel Nord – zajmował kamienicę na rogu Kołłątaja i Kościuszki
Oberluft – wywietrznik lub górna część dzielonego okna osobno się otwierająca.
Oberpräsidentent/Nadprezydent – funkcjonariusz niemieckiej administracji rządowej stojący na czele prowincji
SA-Obersturmführer – oficer SA w stopniu odpowiadającym majorowi w niemieckiej armii
SS-Obersturmbannführer – stopień oficerski w SS. Odpowiednik podpułkownika.
Oberwachtmeister – stopień niemieckiej policji, starszy wachmistrz, który po przejęciu jej pod skrzydła H. Himmlera odpowiadał SS–Scharführerowi, czyli plutonowemu w polskiej armii.
Ober Weistritz – dziś: Bystrzyca Górna.
Oder – rzeka Odra
Oderschlosse, Am – ul. Rzeźbiarska
Odertor Bahnhof – Dworzec kolejowy Wrocław Nadodrze
Oels – miasto Oleśnica
Ofener Straße – ul. Krakowska
Ohlau – Oława
Ohlauer Stadtgraben – fragment ul. Podwale między al. Juliusza Słowackiego, a skrzyżowaniem z ul. Dworcową
Ohlauer Straße – ul. Oławska
Ohlauer Uffer – nieistniejąca dziś jako ciąg ulic promenada prowadząca od al. J. Słowackiego do mostu Grunwaldzkiego.
Oppeln – dziś: Opole
Ostsee – niem.: Morze Bałtyckie.
Oswitzer Straβe – dziś: ul. Osobowicka
Jessie Owens – czarnoskóry lekkoatleta, zdobywca czterech złotych medali na olimpiadzie letniej w Berlinie w 1936r.
Overstolz – marka przedwojennych papierosów
Palm Straβe – ul. Gen. K. Kniaziewicza
Paul Straβe – dziś: ul. Wrocławczyka
Park Straße – ul. Parkowa
Patarafka – Ozdobna, często materiałowa, podkładka pod lampę lub lichtarz
Parabellum [P08] – pistolet samopowtarzalny konstrukcji niemieckiej potocznie nazywany też Lugerem od nazwiska konstruktora.
Parteigenosse – niem.: członek partii. Tutaj domyślnie partii narodowo socjalistycznej
Pass Brücke – Most Zwierzyniecki
Pedel – cieć, woźny, sprzątacz.
Penner – w j. niemieckim bezdomny, lump.
Pervitin – środek pobudzający, drugi obok kokainy najpopularniejszy dopalacz w III rzeszy. Od czerwca do grudnia 1939r. zakłady Temmler’a (producent) zaopatrzyły Wechrmaht w 29 milionów pastylek tego specyfiku.
Dom Handlowy Rudolfa Petersdorffa – dziś DH Kameleon.
Petroliumlager – bazia paliw, która znajdowała się pomiędzy dzisiejszą ul. Długą, a Odrą. Należała ona firmy o nazwie Deutsch-Amerikanische Petroleumlager A.G., która to w 1937r. została przemianowana na ESSO. Na pewno do wybuchu wojny wrocławianie potocznie, dla nazwania tego miejsca, posługiwali się nazwą Petroleumlager. Dziś w tym miejscu znajduje się tzw. Górka Szczepińska.
Pikielhauba (niem. Pickelhaube) – skórzany niemiecki hełm zakończony charakterystycznym szpikulcem
Pimpf – niem.: Pędrak, smyk – tym mianem określano chłopców, którzy jeszcze nie osiągnęli wieku 14 lat i nie mogli tym samym należeć do Hilterjugend, ale byli członkami Deutsches Jungvolk in der HJ – nazistowskiej organizacji zrzeszającej chłopców w wieku 10–14 lat.
Pinder Straβe – dziś: ul. Augusta Mosbacha.
Łaźnia Plüddemanna – łaźnia miejska (Stadt/Volk)-Brausebad) powstała, dzięki funduszom radcy ekonomicznego Korna, w 1894 roku według projektu Richarda Plüddemanna przy obecnej ul. Księcia Witolda jako pierwszy tego typu obiekt we Wrocławiu
Polaun – miejscowość po czeskiej stronie gór, Honi Polubny, ostatnia stacja zelektryfikowana na linii Jelenia Góra – Szklarska Poręba – Tanvald. Obecnie stacja nosi nazwę Korenov.
Pomnik Pomony – zwany też Abundantia Figur stojący przy promenadzie pomnik w Parku im. M. Kopernika. Ówcześnie był to Zwinger Park, zlokalizowany między dzisiejszym Teatrem Lalek, Zakładami kąpielowymi a budynkiem zajmowanym przez przedsiębiorstwo Proxima. Obecnie nie istnieje.
PPK – Walther PPK – Polizeipistole Kurz – krótsza wersja pistoletu policyjnego kalibru 7,65mm produkowanego przez firmę Walther od 1931r.
Pince nez – odmiana okularów bez zauszników trzymających się na nosie dzięki specjalnie wygiętemu sprężynującemu elementowi łączącemu oba szkła.
ProMi – Propaganda Ministerium – potoczny skrót oznaczający ministerstwo propagandy kierowane w owym czasie przez dra Josepha Goebbelsa. Do celów propagandowych wielokrotnie wykorzystywano postacie stylizowane na aryjskich czy nordyckich bogów. Szczególnie często dotyczyło to plakatów werbunkowych do armii czy innych formacji mundurowych.
Gasthof zur preuβische Krone – gościniec znajdujący się w budynku przy dzisiejszej ul. 3–go Maja, nr 1 w Walimiu, prowadzony przez Reinholda Hausdorfa.
Bracia Przedeccy – Znana wrocławska firma zajmująca się produkcją papierosów i tabaki na bazie tureckiego tytoniu. Założona w 1860 r. Jej wyroby były dostarczane na dwór sułtana, szacha Persji, landgrafini heskiej Alexis i księcia heskiego Karola. Zdobywca srebrnego medalu na królewskiej wystawie krajowej oraz Grand Prix na wystawie w St. Louis 1904. W 1906 r. firmą zawiadywali Joseph i Ludwig Przedeccy. Fabryka była zlokalizowana na Neudorf Straβe 36 – dziś. ul. Komandorska.
Przynieście mi natychmiast mój mundur admiralski! – Dowcip szydzący ze znanej powszechnie miłości Hermanna Göringa do wystawnych i ostentacyjnych mundurów czy strojów w ogóle.
Rarität nr 200 – marka wyborowych papierosów produkowana przez wrocławską firmę Halpausa, która od 1918r. znana była pod nazwą Aviatik Cigarettenfabrik, a po połączeniu z firmą z Drezna (w 1929r) jako: Eckstein-Halpaus-Zigarettenfabrik GmbH, Zweigniederlassung Breslau. Mieściła się w budynku przy dzisiejszym pl. Solidarności 1-5.
Reichenbach – dziś: Dzierżoniów Śląski
Breslauer Burschenschaft der Raczek (zwana potocznie: Raczek) – jedna z licznych korporacji wrocławskich studenckich, która posiadała swoją siedzibę w nieistniejącym już, okazałym budynku przy ul. J. Kilińskiego (Herzog Straβe) 2.
Rassenschande – niem.: zhańbienie rasy – pojęcie wprowadzone „ustawami norymberskimi”, czyli uchwalonymi w dniu 15 września 1935r. przez Reichstag przepisami regulującymi życie mniejszości żydowskiej w Niemczech. Zakazywały one między innymi kontaktów intymnych między Niemcami, a Żydami, za co groziła surowa kara.
RBD – Reichsbahn Direktion – Dyrekcja okręgowa niemieckich kolei państwowych. Odpowiednik dzisiejszych DOKP.
Realgymnasium – gimnazjum realne, drugi stopień szkoły powszechnej w Niemczech
Reichenbach Straße – dziś ul. T. Kościuszki w Walimiu
Rejestrowe – prostytutki w przedwojennych Niemczech podlegały rejestracji w wydziale obyczajowym policji kryminalnej i musiały legitymować się książeczkami badań lekarskich, które były w kolorze żółtym, co było też źródłem i innego ich przydomka: żółte panny.
Rettib – jeden z likierów produkowanych przez znaną na całe Niemcy wrocławską wytwórnię wódek i likierów Carla Schirdewana. Jego zakład mieścił się w owym czasie przy dzisiejszej ul. Tragutta 102-104.
„Regentropfen” – Tango, przedwojenny przebój Rudiego Schuricke z 1936r.
Reusche Straβe – dziś ul. Ruska
von Ribbentropp, Joachim – od 4 lutego 1938r. pełnił w rządzie III Rzeszy funkcję Ministra Spraw Zagranicznych. Stracony 16 października 1946r. w Norymberdze w wyniku procesu niemieckich zbrodniarzy wojennych.
Ring – Rynek
Ritter Platz – dziś: pl. Biskupa Nankiera
Romberg – Samotwór
Wyspa Rugia – niemiecka wyspa we wschodniej części Morza Bałtyckiego. Popularne i często odwiedzane miejsce wypoczynku z dużą ilością kurortów. Znana ze swych piaszczystych plaż
Ruhbank – dziś: Sędzisław.
Sagan – dziś: Żagań
Sand Brücke – dziś: Most Piaskowy
Sand Straβe – dziś ul. Piaskowa
Sept – ozdobny, staromodny kufer do przechowywania bielizny i pościeli, najczęściej opasany stalowymi okuciami.
Siegesdenkmal – Powstały w 1874r. pomnik zwycięstwa upamiętniający Prus nad Francją w 1871r.
Straße der S.A. – ul. Powstańców Śląskich
St. Salvator Kirche – nieistniejący już dziś kościół przy dzisiejszej ul. Borowskiej stojący po jej wschodniej stronie pomiędzy dzisiejszymi ulicami Suchą i Dyrekcyjną.
Schauspielhaus – Przed wojną teatr „Metropol”, dziś w tym miejscu stoi budynek Teatru Polskiego
Scheitniger Park – Park Szczytnicki
Scheitniger Stern – pl. Grunwaldzki/Rondo Regana.
Scheitniger Straße – dziś: ul. Szczytnicka
Scheiß drauf! – niem.: sram na to!
Scheiße – niem.: gówno, w tym znaczeniu może być rozumiane raczej jako polskie „cholera”.
der Scheißkerl – niem.: dupek, gnojek, zasraniec.
Schirmmütze – czapka wojskowa z plastikowym, skórzanym bądź sukiennym daszkiem.
Schlageter Straβe – dziś: ul. W. Reymonta
Schlesiertalexpress – potoczna nazwa pociągu kursującego w wybrane dni wolne linią nr 285, z Wrocławia, przez Sobótkę, Świdnicę, Jugowice do Walimia (z częścią wagonów do Jedliny Zdroju). Jego nazwa pochodziła od „Śląskiej doliny” [niem.: Schlesier Thal], fragmentu doliny rzeki Bystrzycy, którą biegła linia kolejowa, zalanej po wybudowaniu zapory w Zagórzu Śląskim, tworzącej dzisiaj Jezioro Bystrzyckie. Pierwotnie pociąg ten jeździł tylko w niedziele, później soboty i niedziele, ale w okresie ferii zimowych i świątecznych kursował codziennie (choć nie w każdym rozkładzie), a czasem nawet dwa razy dziennie w jedną stronę
Schlesische General-Landschaft – Śląskie Ziemstwo-Generalne zajmowało budynek stojący na działce pomiędzy dzisiejszymi ulicami Teatralną, Piotra Skargi oraz fosą, w miejscu gdzie obecnie znajduje się skwer z pomnikiem Mikołaja Kopernika.
Schlesische Häckerle – typowa śląska sałatka, której dressing składał się ze śmietany, musztardy, cukru i przypraw.
Schlesisches himmelreich (niem.: krolestwo niebieskie) – czyli wołowina z pieca z kluskami ziemniaczanymi i pieczonymi jabłkami serwowana głównie w okresie świątecznym, potrawa typowo breslauerska.
Schlesische Landschaftliche Bank zu Breslau – Bank Kredytowy Ziemski – instytucja finansowa zajmująca imponującą kamienicę stojącą na rogu obecnych ul. Teatralnej i Wierzbowej. Na części działki stoi dziś blok Wierzbowa 24-26.
Schlessischer Kaviar – ówczesna dolnośląska potrawa regionalna. Słony twaróg produkowany w Górach Sowich. Jednym z najbardziej znanych producentów był Paul Brieger, właściciel jednego ze schronisk z okolic Sokolca.
Schlesisches Pilsner (niem.: Śląski Pilsner) – gatunek piwa produkowany przez browar Kipke’go.
Schleiffen Straβe – dziś: ul. Koszarowa
Schlesiertalbaude – bardzo popularne ówcześnie schronisko i restauracja zlokalizowana nad wodami zalewu przy drodze obwodowej z Zagórza do zapory. Pierwotnie (do 1926r.) był to niewielki, drewniany budynek później zamieniony na obszerny murowany z wieloma przybudówkami. Dziś jest to restauracja „Fregata”.
Schloβbrücke – kładka przerzucona nad fosą pomiędzy dzisiejszym wylotem ul. Muzealnej w ul. Podwale prowadząca na dzisiejszy pl. Wolności
Schloβplatz – dziś plac Wolności
Schloβ Straβe – dziś ul. Gepperta
Schmiede Brücke – dziś: ul. Kuźnicza
Schmolz – Smolec
Schnauze! – niem.: Morda! Zamknij się!
Schneekope – Śnieżka
S. Schneller & Co. – Krawiec i importer luksusowej konfekcji męskiej, którego siedziba mieściła się tuż obok budynku kina Capitol, w kamienicy przy dzisiejszej ul. Piłsudskiego. Wcześniej zajmował piętro nieistniejącej już dzisiaj kamienicy nr 7 przy obecnym pl. Jana Pawła II. Kamienica ta stała na rogu ul. Włodkowica i ul. Ruskiej – na jej podwórzu stoi Urząd Stanu Cywilnego.
Schnitt – w ówczesnych lokalach tym mianem nazywano dolewkę do wypitego już piwa (zwyczajowo do 2/3 objętości), która kosztowała odpowiednio mniej. Ew. była to nazwa małego piwa podawanego w dużym kuflu.
Schottländera Pawilon – dziś nie istnieje. Pawilon letni znajdujący się na półwyspie stawu w Parku Południowym nazwany tak na cześć fundatora terenów na których obecnie znajduje się park.
Schuh Brücke – ul. Szewska
Schulterstücke – naramienniki mundurowe
Schuricke Rudi – urodzony w 16.03.1913r. niemiecki piosenkarz i artysta estradowy, którego przeboje śpiewane zarówno solo jak i z zespołem (Schuricke Terzett) były niezwykle popularne przed wojną.
Schrotholc Kirche – drewniany kościółek stojący w Parku Szczytnickim
Schwarz-Weiss Tankstelle – stacja benzynowa zlokalizowana mniej więcej na wysokości dawnej zajezdni tramwajowej przy ul. Legnickiej. Druga stacja tej sieci mieściła się tuż koło dworca głównego. Motywem przewodnim odzwierciedlonym w elementach reklamowych jak i samych dystrybutorach były czarno-białe romby.
Schwärtlel – typowa przedwojenna potrawa kuchni z Dolnego Śląska. Udziec wieprzowy wykrojony koniecznie z kawałkiem skóry. Podawany pokrojony w plastry.
Schweidnitz – dziś miasto Świdnica
Schweidnitz Hauptbahnhof – dziś: dworzec Świdnica Miasto.
Schweidnitzer Keller – lokal o nazwie „Piwnica Świdnicka”
Schweidnitzer Stadtgraben – ul. Podwale (między pl. Orląt Lwowskich, a ul. Dworcową)
Schweidnitzer Straße – ul. Świdnicka
Julius Sckeyde Eisenwaren HDG – dziś dom handlowy Łada
Sedan Platz – dziś: pl. Wojska Polskiego w Świdnicy.
Seksta – pierwsza, najniższa klasa gimnazjum niemieckiego.
Sicherheitsdienst des Reichsführers-SS (SD, pol. Służba Bezpieczeństwa Reichsführera SS) – organ wywiadu, kontrwywiadu i służby bezpieczeństwa SS, działający w III Rzeszy w latach 1931–1945.
Siebenhufener Straβe – dziś ul. Tęczowa.
Sonnen Platz – pl. Legionów
Sonnen Straβe – nie istniejąca ulica łącząca pl. Legionów z ul. Tęczową
Sonntags–Brödchen – niem.: bułeczki niedzielne. Typowo breslauerski rodzaj białego, miękkiego pieczywa pszennego, na prowincji przeważnie wypiekanego w każdym domu osobno. Najczęściej serwowany do śniadania.
Spanishes Importhaus Pedro Colla – Hiszpański Dom Importowy oferujący towary śródziemnomorskie (owoce, przetwory, przyprawy, wina etc), który posiadał dwa sklepy na terenie miasta, w budynku kina Capitol i w kamienicy nr 30 przy dzisiejszej ul. Świdnickiej. Towary dostarczano klientom do domów specjalnie oznakowanymi furgonetkami i motocyklami z koszami.
Springer Straβe – ul. W. Bogusławskiego
Staadt Theater – Opera Wrocławska
Stadtgraben – dziś: fosa miejska
Für Stammgäste – niem.: dla stałych bywalców. W niemieckich restauracjach i barach stali bywalcy mieli swoje kufle opisane stosownie i dostępne tylko im. Czasem posiadali też stałą rezerwację na stół (Stammtisch).
LH Standard – typ wagonu tramwajowego budowany w latach 1925 – 1929 przez Linke Hofmann Werke (późniejszy PaFaWag) o całkowicie stalowej konstrukcji, zamkniętymi pomostami i odsuwanymi na bok drzwiami wejściowymi.
Standarterfürher – stopień SS odpowiadający stopniowi pułkownika w Wehrmachcie
Herbert Stanetzky Straβe – dziś ul. Gen. H. Dąbrowskiego
Sträselkucha – Schlesische Streuselkuchen – typowe śląskie ciasto czyli placek drożdżowy z kruszonką cynamonową (w gwarze dolnośląskiej mówiło sie o nim właśnie Sträselkucha).
Stern Straβe – dziś: ul. H. Sienkiewicza
Stiebler-Kaffee Rösterei und Malzhaus – duża i znana palarnia kawy ze sklepem kolonialnym gdzie Otto Stiebler wypalał kawę pod własną marką, a surowe ziarna sprowadzał z całego świata. Znajdowała się w kamienicy w dzisiejszej kamienicy przy pl. Teatralnym 5.
Stollen – bożonarodzeniowy placek drożdżowy z bakaliami, który był charakterystyczny dla ówczesnej dolnośląskiej kuchni regionalnej.
Sturmbanne – jednostka organizacyjna w SA (Die Sturmabteilungen der NSDAP, pol.: Oddziały Szturmowe NSDAP) odpowiadająca liczebnie batalionowi.
Strehlen – Strzelin
Striegauer Platz – Plac Strzegomski
Striegau – dziś miasto Strzegom
Sudetenland – Kraj Sudecki, Kraj Sudetów (niem. Sudetenland, Sudetengebiet, Sudetenraum, cz. Sudety) – istniejąca w latach 1938-1945 jednostka administracyjna III Rzeszy obejmująca pogranicze czesko-niemieckie w Sudetach i Rudawach, zamieszkane przez Niemców sudeckich (niem. Sudetendeutsche). W skład Kraju Sudeckiego wchodziły ziemie Czech, Moraw i Śląska Czeskiego.
Süd Park – dziś Park Południowy
Süd Park Straβe – dziś: ul. A. Waligórskiego
Synagoga „na Wygonie” – stała przy dzisiejszej ul. Łąkowej. Była największą synagogą na terenie wschodnich Niemiec.
Szczupaki (niem.: Hecht) – potoczna nazwa czteroosiowych wagonów osobowych o charakterystycznej, zwężającej się na końcach, konstrukcji pudła.
Sztrajmel – wymawiane też jako: sztrajmł, sztrajml, sztrajmeł – futrzana czapka (zwana również lisiurką) noszona przeważnie przez chasydów podczas szabasu oraz świąt.
Sztyblety – skórzane buty na płaskiej podeszwie i z nierozcinaną cholewą ponad kostkę, która zaopatrzona jest w elastyczną gumę po bokach ułatwiającą zakładanie. Pierwotnie używane w jeździectwie. Używane wraz ze sztylpami – specjalnymi ochraniaczami sięgającymi na łydkę a przytrzymywanymi pod podeszwą paskiem skóry bądź gumy
Tapetowe flądry – tak ówcześnie Niemcy nazywali pluskwy
Tauentzien Hotel – nieistniejący dziś hotel w dawnych budynkach PKSu przy ul. Kościuszki, ówcześnie obsługujący głównie kierowców ciężarówek.
Taschen Straße – Dziś ul. Ks. P. Skargi.
Tauentzien Platz – pl. T. Kościuszki
Tauenzina, pomnik – pomnik generała pruskiego stojący na wyspie po środku dzisiejszego pl. T. Kościuszki.
Tauentzien Straße – ul. T. Kościuszki
Tommy gun (Pistolet maszynowy Thompsona) – amerykański pistolet maszynowy znany z tego, że bardzo często był używany przez gangsterów amerykańskich w czasach prohibicji.
Trebnitz – Trzebnica
Trebnitzer Platz – dziś: pl. Powstańców Wielkopolskich.
Theater Straβe – ul. G. Zapolskiej.
Tingel-tangel (niem. Tingeltangel, wyraz dźwiękonaśladowczy od dźwięku uderzanych o siebie talerzy blaszanych) – podrzędna restauracja lub kawiarnia, w której występowały kabarety wątpliwej sławy.
Tiergarten Straße – ul. M. C. Skłodowskiej-Curie.
Trilby – Rodzaj kapelusza z wąskim rondem z przodu skierowanym ku dołowi, z tyłu wywiniętym ku górze.
Trypa – dawna tkanina wełniana lub bawełniana podobna do aksamitu.
Ukres – znak kolejowy (biało-czerwony słupek wkopany w ziemię) montowany pomiędzy schodzącymi się tokami szynowymi dwóch sąsiednich torów zwrotnicy wskazujący miejsce do którego możliwe jest zajmowanie toru bez narażania taboru na wypadek. Nie zachowanie należytej ostrożności w przestrzeganiu tego znaku często prowadzi do „starcia w ukresie” czyli zahaczenia stojącego na jednym torze taboru przez drugi, pokonujący sąsiedni tor.
Universität Brücke – Most Uniwersytecki
Unter den Eichen – niem.: Pod dębami – funkcjonująca do dziś restauracja (choć obecnie nosi nazwę baru) zlokalizowana w budynku o numerze 34 w Lubachowie, a dokładniej w jego przybudówce, który stoi przy skrzyżowaniu drogi ze Świdnicy do Walimia i bocznej, prowadzącej do Złotego Potoku. Przed wojną jednak obiekt ten zajmował więcej przestrzeni, bo nie tylko przybudówkę, ale także i parter budynku głównego. Stał tam przed wejściem okazały dąb, stąd nazwa.
Urning – XIX-wieczne, niemieckie, określenie homoseksualisty zaproponowane przez Karla Ulrichsa.
Ursulinen Lyzeum – liceum sióstr urszulanek prowadzone do dzisiaj przez nie przy pl. Biskupa Nankiera 16b
Ustawy Norymberskie – uchwalone przez parlament niemiecki (Reichstag) na posiedzeniu wyjazdowym w Norymberdze w dniu 15 września 1935r. ustawy regulujące kwestie rasy i obywatelstwa w ówczesnych Niemczech.
Vatermörder – niem. dosłownie „morderca ojca”. Wysoki, sztywny kołnierzyk męskich koszul o wpijających się w szyję szpicach.
Verdammt – niem.: cholera, do diabła
Verhöhnung Raum – pokój przesłuchań
Villa Pohl – Dom pod numerem 43 w dzisiejszym Lubachowie, obecnie hotel „Myśliwski”. Ówcześnie znajdował się tam zajazd i restauracja prowadzona od 1928r. przez pana Pohla, stąd nazwa. Przed 1910r. współwłaścicielem był tu też niejaki Sacher.
Vinzenzkirche – dziś: Katedra greckokatolicka Świętego Wincentego
ViS wz. 35 – polski pistolet samopowtarzalny wz.35, konstrukcji Piotra Wilniewczyca i Jana Skrzypińskiego, którego pierwszy prototyp powstał w 1930r. Wg niektórych źródeł jest to jeden z najlepszych pistoletów w historii.
Vonka Jaroslav – czeski mistrz kowalstwa artystycznego i profesor sprawujący opiekę nad pracownią tego typu w Königliche Kunst- Und Kunstgewerbeschule (Królewska szkoła plastyczna oraz rękodzieła artystycznego), którą opiekował się do 1943r. także po zamknięciu tej szkoły przez nazistów co nastąpiło po przejęciu przez nich władzy. Od 1937r. na emeryturze
Voβ Straβe – ulica w Berlinie, przy której ówcześnie znajdował się wybudowany przez Alberta Speera monumentalny budynek Kancelarii Rzeszy, miejsca urzędowania Adolfa Hitlera
—
Wacht Platz – dziś: pl. Czerwony
Josef Wagner – gauleiter prowincji śląskiej (zjednoczonej w 1938r. z dwóch: górno i dolnośląskiej). Funkcję tę pełnił do 1941r. kiedy to popadł w niełaskę. Zginął w niejasnych okolicznościach w trakcie walk o Berlin w 1945r.
Waldenburg – Wałbrzych
Waldenburg-Dittersbach – stacja Wałbrzych Główny
Waldenburger Brauhaus – wcześniej A. Hausdorf & Syn – wałbrzyski browar znajdujący się przy dzisiejszej al. Wyzwolenia 44. Od 1 stycznia 1921r. był filią browaru w Sobótce Górce.
Waldenburger Hof (hotel) – nieistniejący dziś hotel w zniszczonym w czasie oblężenia Festung Breslau budynku stojącym naprzeciw dworca Świebodzkiego przy dzisiejszej ul. Tęczowej 4. Pierwotnie nosił nazwę Union (do 1878r), następnie po przebudowie Deutsche Krone (Niemiecka Korona) do 1933r.
Waldenburger Straße – dziś al. Karkonoska – odcinek od wjazdu na teren wyścigów konnych na Partynicach aż do węzła autostradowego na Bielanach oddany został do użytku wraz z otwarciem autostrady, a więc nie później jak 27 września 1937r
Wartcheim (D.H.) – D.H. Renoma
Wartha – Bardo Śląskie
Waterloo Platz – dziś plac między ulicami F.D. Roosvelta, Jedności Narodowej i ks. J. Poniatowskiego
Webbley – model rewolweru opracowany w 1878r. w firmie Webley&Scott Ltd. z Birmingham. Produkowany w kalibrach 0,44 cala (11mm), 0,38 cala (9mm), 0.32 cala (7,65mm). Bębenek mieścił 5 nabojów, a wybicie łuski odbywało się pojedynczo przy pomocy stempla po uprzednim odchyleniu bębenka w prawo i do dołu. Taką bronią posługiwał się Scherlock Holmes.
Websky, Hartmann & Wiesen AG – Duże zakłady lniarskie w Walimiu funkcjonujące także po wojnie. Obecnie zburzone, a część pozostałości po nich służy częstokroć jako plan w produkcjach filmowych.
Weiden Straβe – dziś: ul. Wierzbowa. W tym wypadku mowa o dawnym pałacu Oppersdorfów, którego ogrody zabudowano w 1909r. budynkami mieszczącymi drukarnię. W kamienicy od ul. Wierzbowej mieściły się biura tej popularnej gazety. Stoi ona do dziś jako jedyna zachowana od wojny po wschodniej stronie ulicy.
Weintrauben Gasse – nieistniejący dziś Zaułek Winogronowy łączący ul. Oławską z ówczesnym budynkiem Poczty Głównej.
Weisenburger Straβe – dziś: ul. Słowiańska.
Weistritz – rzeka Bystrzyca
Weistritzthalbahn – linia kolejowa doliny rzeki Bystrzycy, dziś nieczynny fragment linii kolejowej o numerze 285 łączący Świdnicę z Jedliną przez Zagórze Śląskie. Linia ta została otwarta dla ruchu 1 października 1904r. W lokalu „Unter den Eichen” odbyło się z tej okazji przyjęcie dla zaproszonych gości, wśród których byli także przedstawiciele robotników budujących linię.
Weistritz–Talsperre – dziś: Jezioro Bystrzyckie
Weißenburger Platz – pl. Słowiański.
Westend Straβe – dziś ul. Zachodnia
Wilhelma I (pomnik) – Nieistniejący już dziś pomnik w kształcie piramidy zbudowanej ze schodów, na której szczycie stał postument z cesarzem na koniu. Pomnik ów znajdował się w miejscu obecnego pomnika Bolesława Chrobrego znajdującego się przy ul. Świdnickiej, na wysokości fosy miejskiej.
Wilhelms Platz – dziś: pl. Grunwaldzki w Świdnicy, od przejęcia władzy w Niemczech przez nazistów zmieniono mu nazwę na Adolf Hitler Platz
Herbert Willner – postać historyczna. W 1931r. został mianowany przez głównych akcjonariuszy zakładu lniarskiego Websky, Hartman & Wiesen AG w Walimiu na wyłącznego zarządcę. Funkcję tę pełnił do 8 maja 1945r. To dzięki niemu zakład przetrwał trudne lata recesji lat 1930–1932 jaka szalała w Niemczech i dzięki jego zaangażowaniu i wdrażaniu nowoczesnych technologii firma rozwijała się tak prężnie, że stale przynosiła dochody. Na potrzeby treści Odwróconych posłużyłem się tylko i wyłącznie nazwiskiem, pozostałe fakty i wydarzenia są wyłącznie wytworem mojej wyobraźni, a ich ewentualna zbieżność z rzeczywistością jest zupełnie przypadkowa.
Wüstewaltersdorf – dziś: Walim
—
Yorck Straße – ul. Jemiołowa
Zieh Leine! – niem.: Spadaj
Zimmer Straße – ul. J. Lelewela
Zimpel – dziś: osiedle Sępolno
Zobten – dziś: Sobótka
Zobtenberg – dziś: góra Ślęża
Zum Golden Zepter – Historyczny zajazd Pod Złotym Berłem, miejsce spontanicznego powstania oddziału Lützowa przeciwko Napoleonowi. Mieścił się w nieistniejącej dziś kamienicy pod numerem 22a przy ul. Kuźniczej
Zwinger Platz – pl. Teatralny
Zwinger Straβe – dziś: ul. Teatralna
Żółta książeczka – W czasach nazizmu niemieckie prostytutki były rejestrowane przez wydziały obyczajowe policji i wydawano im książeczki zdrowia (z poleceniem systematycznych badań, których brak wykluczał z zawodu) z okładkami w kolorze żółtym.
[…] zakończonej kampanii w Polsce, utworzony w 1939 roku Haupttreuhandstelle Ost rozpoczął konfiskatę majątku polskich obywateli oraz przedsiębiorstw. W trakcie podziału […]