Kalendarium – 1938r.

Wydarzenia związane z Breslau i Willim, które są istotne dla przedmiotu niniejszej strony, a które miały miejsce w 1938r.

Przejdź do kalendarium dat sprzed 1938r.Przejdź do kalendarium dat po 1938r.

DataOpis
1937-1938Przebudowa stadionu miejskiego (Herman Gӧring Sportfeld), powstaje tzw. Hala Konwiarz'a
1938Na Śnieżniku utworzono rezerwat przyrody
1938.01.21Ze stanowiska rezygnuje feldmarszałek (minister wojny) Werner von Blomberg. Został zmuszony do odejścia w wyniku zarzutów wobec jego żony.
1938.01.25 wtorek W obu halach targowych w mieście pojawiły się pierwsze w tym roku pomarańcze z Pardess ( obecnie Izrael)
1938.02.06 niedzielaZagraniczne dzienniki donoszą o przejęciu władzy nad Wehrmachtem przez Adolfa Hitlera
1938.02.08 wtorekSchesische Tageszeitung donosi że w tym roku nie będą przyznawane ulgi podatkowe Żydom (ma to zmusić ich do emigracji)
1938.02.11W Berchtesgaden spotyka się z Adolfem Hitlerem austriacki kanclerz Kurt von Schuschnigg. Adolf Hitler żąda od niego aby Austria stała się protektoratem Niemiec. Początek dyplomatycznych zabiegów mających mu to umożliwić.
1938.03.06W Berlinie odbywa się Kongres Polaków w Niemczech.
1938.03.10 czwartek wieczoremNa Schloss Platz (Plac Wolności) odbywa się wielki capstrzyk z okazji 125 rocznicy ustanowienia Krzyża Żelaznego. Mają być obecni wszyscy jego kawalerowie (Żydów nie zaproszono)
1938.03.12 sobotaWojska niemieckie wkraczają do Austrii. Anschluss. Gazety w mieście donoszą o wyzwoleniu tego kraju
1938.03.13 niedzielaProklamacja w Wiedniu unii łączącej Niemcy i Austrię w jedno państwo. Na ulicach Wrocławia wiadomość ta przyjęta została dość entuzjastycznie.
1938.05.20Prezydent Czechosłowacji, Eduard Benes, ogłasza częściową mobilizację.
1938.06.13KriPo, działając na rozkaz Heydricha, rozpoczęła w całym kraju serię łapanek biorąc na cel żebraków, włóczęgów i wagabundów, czasem też aresztowano bezrobotnych. Docelowo zesłano ich do obozów koncentracyjnych. Akcja częściowo powiązana była ze zbliżającą się olimpiadą w Berlinie, w czasie której kraj miał wyglądać idealnie i być pozbawiony takich elementów niepożądanych
1938.06.16Rozpoczęcie Gross-Aktion - fali aresztowań osób uznanych za aspołeczne i unikające pracy (arbeitsscheu) - w jej wyniku zatrzymywano i wysyłano do obozów koncentracyjnych w Buchenwaldzie i Sachsenhausen. W głównej mierze byli to Żydzi chociaż objęła ona też i Aryjczyków. Była kontynuacją wcześniej rozpoczętej akcji KriPo.
1938.07.20 - 1938.08.14Pierwsza Ogólnoniemiecka Wystawa Sportowa - wystawa/impreza towarzysząca Świętu Sportu - Pawilon Czterech Kopuł Poelziga
1938.07.24 - 1938.07.31 (niektóre źródła podają początek na 23.07)Deutsches Turn- und Sportfest Breslau 1938 - Niemieckie Święto Sportu i Gimnastyki w Breslau.
1938.07.25 poniedziałekHermann Gӧring w swoim przemówieniu żąda aby składane przez Żydów deklaracje majątkowe urzędy podatkowe zamieniały na zagraniczne papiery wartościowe. Posiadacze takich walorów powinni w ciągu jednego tygodnia przedłożyć je Reichsbankowi, a na jego zadanie odsprzedać mu je bezzwłocznie.
1938.07.31 NiedzielaWizyta Adolfa Hitlera w mieście z okazji Niemieckiego Święta Sportu i Gimnastyki.
1938.07.31 NiedzielaOstateczny termin składania w Urzędach Podatkowych deklaracji podatkowych o dochodach za rok miniony.
1938.08.14Rząd Czechosłowacji wprowadza stan wojenny w powiatach sudeckich.
1938.08.17Uchwalono ustawy, które nakazywały wszystkim Żydom posługiwanie się w dokumentach i oficjalnych kontaktach z urzędnikami imieniem Israel (dla mężczyzn) i Sara (dla kobiet).
1938 jesień Przełom września i październikaZmiana nazwy DH Wertheim na AWAG (dziś: DH Renoma).
1938 WrzesieńŻydzi wciąż byli właścicielami 1,6 tysiąca przedsiębiorstw w samym Breslau i 200 na przedmieściach.
1938.09.05 PiątekPoczątek przemarszu oddziałów wojskowych zmierzających w kierunku Czech. Przez miasto ciągną kolumny wozów piechoty z armatami.
1938.09.11 NiedzielaTrwają prace nad umocnieniami polowymi na granicy z Czechami. Praca zakładów przemysłowych miasta jest znacznie utrudniona z tego tytułu.
1938.09.15 CzwartekW Berghofie Adolf Hitler spotyka się z Nevillem Chamberlain'em. Ten zgadza się na aneksję Sudetów przez Niemcy.
1938.09.16 PiątekPełna mobilizacja czechosłowackiej armii.
1938.09.20 WtorekRząd Czechosłowacji odmawia propozycji oddania Niemcom kraju sudeckiego.
1938.09.22-1938.09.24Rozmowy Chamberlain-Hitler w Bad Godesberg na temat okręgu Sudetów.
1938.09.26 PoniedziałekPrzez Breslau przejeżdżają jednostki zmotoryzowane Wehrmachtu z Berlina i Brandenburgii. Żołnierze twierdzą, że jadą na manewry na Dolny Śląsk.
1938.09.26 Poniedziałek wieczoremPrzez radio nadano manifest wojenny przeciw Czechosłowacji. Przemawiał Goebbels. Później Adolf Hitler, publiczność mu przerywa oklaskami. W trakcie przemówienia stwierdza, że jeśli dojdzie do porozumienia w sprawie kraju sudeckiego to nie będzie więcej żadnych terytorialnych żądań wysuwanych przez Niemcy. Wrocławianie słuchają transmisji także poprzez system rozgłośni miejskich. Przemówienie przyjęto z ulgą wierząc, że oznacza to koniec stresów i wojennej perspektywy. Do późna w noc w knajpach miasta dyskutowano na ten temat.
1938.09.30 PiątekPodpisano układ monachijski
1938.09.30 - 1938.10.01 (noc z piątku na sobotę)Na terenie poligonów w północnej części miasta odbyły się ćwiczenia w ostrym strzelaniu. Wybuchy słychać było aż na południu miasta, tak samo jak rozbłyski na nocnym niebie.
1938.09.30 - 1938.10.01 (noc z piątku na sobotę)Ulicami miasta przemaszerowały z pochodniami oddziały SS i SA w mundurach polowych oraz pełnym uzbrojeniem.
1938.10.01 SobotaPierwsze oddziały wojsk niemieckich przekraczają granicę Czechosłowacką w celu zajęcia kraju sudeckiego. Zajmowanie trwało do 10.10.1938r.
1938.10.01 SobotaBreslau-Trebnitz-Prausnitzer Kleinbahn AG, czyli przedsiębiorstwo kolejki wąskotorowej Wrocław - Prusice - Trzebnica uruchamia przewozy autokarowe na trasie z Wrocławia do Trzebnicy. Pozwolenie wygasało 30.10.1943r. Autobusy odjeżdżały z Rynku, spod pomnika Fryderyka Wilhelma III. Ostatni kurs wyruszał w drogę o godzinie 19:00, a więc po zamknięciu sklepów. Firma miała tylko jeden duży autobus, ale z początkiem wojny został on zarekwirowany przez Wehrmacht i kupiono mniejszy, który kursował z przyczepą zabierając maksymalnie 23 pasażerów.
1938.10.03 PoniedziałekW radiu o godzinie 8 rano nadano audycję mającą wywołać (przygotować) nienawiść wobec ludności żydowskiej. Cyt: Kwestia żydowska posunęła się tak daleko, że Żydów używać się teraz będzie tylko do rąbania drzewa i zamiatania ulic, aż im się nos wyciągnie i pot z nich kapać będzie, zabierze im się wszystko, co jeszcze posiadają, a potem zostaną wygonieni z Niemiec.
1938.10.03 Poniedziałek - Wieczorem i nocPrzejazd wojska przez miasto w autobusach zarekwirowanych przedsiębiorstwu komunikacyjnemu w Berlinie. Ludność Breslau nie wyrażała tym spektaklem specjalnego zainteresowania.
1938.10.05 środaWszyscy Żydzi w paszportach winni posiadać stempel z literą J
1938.10.09Zakończenie obsadzania wojskami niemieckimi umocnień czechosłowackich na terenach Sudetów.
1938.10.19Nadprezydent prowincji śląskiej, Josef Wagner, wydaje rozporządzenie o zmianie herbu miasta na taki, który bardziej odpowiada narodowosocjalistycznym potrzebom.
1938.10.23Konsulat RP w Breslau podniesiony do rangi konsulatu generalnego.
1938.10.27 CzwartekPolowanie w mieście na Żydów z polskimi paszportami. W dniu 1 listopada 1938r. ma w Polsce wejść w życie ustawa, która pozbawia obywatelstwa każdego kto przebywa poza Polską ponad 20 lat. Takie osoby jako bezpaństwowcy nie będą mogły być deportowane do Polski. Stąd całe to polowanie i deportacja. Mówi się że po wysłaniu ich do Polski Polacy odmówili ich przyjęcia i zostali oni zatrzymani w obozie w Bauthen (Bytom). Na peronach dworca głównego w Breslau pozostawiono góry porzuconych walizek i innych bagaży.
1938.10.27 CzwartekKonsulat RP w Breslau zostaje podniesiony do rangi Konsulatu Generalnego
1938.10.27-29 Czwartek-SobotaWygnanie polskich Żydów z Niemiec, Austrii i okupowanych terenów Czechosłowacji. SA-mani (wspierani przez policję mundurową) szukali po mieście polskich Żydów (nieposiadających niemieckiego paszportu) i pędzono ich ulicami miasta do prezydium policji aby zamknąć ich w areszcie przy Graupen Straβe (dziś: ul. Krupnicza). Wszyscy otrzymali natychmiastowy nakaz opuszczenia Niemiec.
1938.11.03 CzwartekWprowadzenie obowiązku pokazywania przez właścicieli kin przed projekcją filmu kroniki filmowej. Pozostawiono do wyboru która z dostępnych kronik ma być pokazywana - którego producenta. Do 1940r. kiedy to utworzono Die Deutsche Wochenschau, funkcjonowało w Niemczech co najmniej 4 producentów kronik.
1938.11.07 PoniedziałekZamach Grynszpana na ambasadę niemiecką w Paryżu, w czasie którego zamordowany został radca Rath. Zapowiedź ostrych represji władz niemieckich wobec współwyznawców (chodzi oczywiście o Żydów. Gryszpan był bezpaństwowcem, polakiem z pochodzenia i Żydem).
1938.11.09 ŚrodaWprowadzono zakaz imprez żydowskich, a wydawanie żydowskiej prasy zawieszono na kwartał
1938.11.09 Środa Od 18:00Na wszystkich ważniejszych skrzyżowaniach w mieście stanęły podwojone posterunki policji. W tym celu ściągnięto z Ząbkowic Śląskich oddział ze szkoły policyjnej.
1938.11.9/10 Środa/CzwartekNoc kryształowa, zorganizowane i sterowane akcje podpaleń synagog rozpoczynają się o 2:00 już 10-tego września.
1938.11.10 Czwartek Godzina 1:45 w nocyPolicja mundurowa, SS i SA zamknęło wyjścia z Rynku. Zatrzymywano wszystkich wracających z uroczystych obchodów rocznicy 9 listopada 1923 (pucz monachijski). Mężczyzn zabierano wbrew ich woli w charakterze policyjnych oddziałów posiłkowych do napadów na żydowskie sklepy.
1938.11.10 Czwartek Godzina 9:30Nowa Synagoga nadal się pali. Zdemolowano sklep z wyrobami czekoladowym Wolffa
1938.11.10 Czwartek Godzina 9:45Trwają aresztowania. De facto zaczęły się w czwartek o 5:45 rano i trwały do piątkowego popołudnia.
1938.11.10 Czwartek - Godzina 10:00Od rana do 10:00 tłum plądrował sklepy i hurtownie w pasażu Pokoyhof (dziś: Pasaż Pokoyhof przy ul. Antoniego 2-4)
1938.11.10 Czwartek Godzina 16:00BNN podaje że Nowa Synagoga nadal płonie.
1938.11.10 Czwartek wieczorem i późniejWypędzanych i aresztowanych spędzono gromadami na stację przeładunkową Breslau Ost (dzisiaj kompleks zniszczonych magazynów kolejowych i placów przeładunkowych przy dzisiejszej ul. Pułaskiego) by załadować ich do pociągów i wywieźć do obozów przejściowych.
1938.11.11 PiątekBNN podaje, że trwają prewencyjne aresztowania niektórych Żydów.
1938.11.11 PiątekWyłączono żydowskim abonentom telefony.
1938.11.11 PiątekWilli Cohn pisze tak: Atmosfera na ulicach bardzo antysemicką i ludzie cieszą się z tego, co przytrafiło się Żydom
1938.11.11 Piątek - Około południaZawaliła się kopułą Nowej Synagogi
1938.11.11 Piątek - Po południuNa Opitz Straβe (dziś ul. Żelazna) SS podjechało w eleganckich, prywatnych samochodach i zbiorowo zabrało ludzi (Żydów) ciężarówkami. W efekcie deportowano ich do Buchenwaldu.
1938.11.12 SobotaRząd Rzeszy nakłada Judenbuße (obowiązkowy podatek za zniszczenia w czasie Nocy Kryształowej) w wysokości 1 mld. RM (ok 6% rocznych wpływów do budżetu).
1938.11.13 Niedziela- Mussolini wydał dekret o wydaleniu z włoskiej armii wszystkich obywateli żydowskiego pochodzenia. - Trwa akcja demolowania żydowskiego dobytku. - Z Berlina do Breslau przyjechało 500 funkcjonariuszy policyjnych aby wspomogli aresztowania.
1938.11.14 PoniedziałekOddział SS przez pomyłkę zdewastował sklep z lodami włoskimi przy Graupen Straβe (dziś: ul. Krupnicza) za co później konieczne było wypłacenie odszkodowania. Oczywiście nie posiadał on żydowskiego właściciela.
1938.11.14 PoniedziałekPolonia wrocławska finalizuje transakcję zakupu kamienicy przy Schweidnitzer Stadtgraben 16a (dziś w tym miejscu stoi budynek Podwale 50) z przeznaczeniem na lokalizację w nim instytucji polonijnych (biblioteka, kuchnia pomocowa etc) oraz na pomieszczenia Banku Słowiańskiego mającego wspierać lokalną, polską przedsiębiorczość.
1938.11.15 WtorekSchlesiche Zeitung drukuje wywiad z Geobelsem przeprowadzony przez swojego specjalnego wysłannika, Reuter'a: Żydowskie organizacje kulturalne maja działać, nie zamierza się gromadzić Żydów w gettach, tylko właściciele willi mających po 20-30 pokojów mają je oddawać, a miliard marek nałożonej na Żydów kary ma być zebrany w ramach pobierania podatków.
1938.11.16 ŚrodaW gazetach tematem numeru jest wiadomość że Anthony Eden (wróg Niemców) ma zostać następcą Chamberlaina
1938.11.17 CzwartekCały dzień mży deszcz, nisko chmury i ciemny dzien
1938.11.18 PiątekŁawki na skwerach, parkach i placach oznaczono nalepkami: Żydom siadać nie wolno! (pierwsze pojawiły się na Hindenburg Platz (dziś: pl. Powstańców Śląskich) oraz w Süd Park (dziś: Park Południowy). Kartki posiadały brązowe tło i czarny napis.
1938.11.18 Piątek - Godzina 14:00-16:00Wysadzenie zniszczonej i spalonej, grożącej zawaleniem, kopuły i dachu synagogi na wygonie (zwanej Nową).
1938.11.19 Sobota - Data prawdopodobnaPonownie mogą się ukazywać żydowskie gazety, mogą być otwarte szkoły i stowarzyszenia kulturalne mniejszości żydowskiej.
1938.11.21 Poniedziałek - w nocyPodpalono synagogę Żydów wschodnich (pochodzących z terytorium Polski i innych krajów wschodu Europy) przy Friedrich Straβe (Kolejowa)
1938.11.21 PoniedziałekRozporządzenie ministra finansów (Lutz Schwerin von Krosigk) o Suhneleistnung (niem.: zadośćuczynienie, inna nazwa dla Judenbuße) na kwotę 20% rzeczywistej wartości posiadanego przez Żydów mienia. Odnosiło się to do tych osób, które miały obowiązek składania deklaracji majątkowych czyli posiadających mienie otwartości większej niż 5000 RM. Terminy płatności rat: 15 grudnia 1938r., 15 lutego 1939r., 15 maja 1939r., i 15 sierpnia 1939r.
1938.11.22 WtorekPo mieście krążą pogłoski o mających dzisiaj nastąpić zwolnieniach z aresztów i obozów Żydów: nauczycieli, lekarzy, mężczyzn powyżej 45 roku życia i poniżej 20.
1938.11.23 ŚrodaZdemolowano halę sportową Maksa Nordaua przy Neudorf Straβe (dziś ul. Komandorska). Możliwe jest, że Willi Cohn zwrócił na to uwagę dopiero tego dnia, a sam fakt nastąpił wcześniej [ASZ]
1938.11.25 PiątekBNN podało informację że 15.12 mija data pierwszej raty podatku majątkowego (kary miliarda marek nałożonej przez nazistów na Żydów). Płatność dotyczy tylko tych, którzy maja majątek większy niż 5 tys RM. W związku z tym każdy Żyd musi do 12 grudnia oszacować swój majątek i zgłosić to do Urzędu Podatkowego.
1938.11.26 SobotaW mieście jeszcze wiele witryn ma zabite deskami okna.
1938.11.28 PoniedziałekWrocławska gmina żydowska, w osobie Raphaela Friedländera, prowadzi działania mające na celu wydobycie osadzonych z Buchenwaldu. Dziennie ok. 10-12 osób dostaje specjalny certyfikat, który upoważnia do opuszczenia obozu, ale i wymaga emigracji. Do biura gminy i do prywatnego domu Friedländera przychodzi dziennie ok 300 osób więc policja zakazała tych domowych odwiedzin z obawy o możliwość zakłócania porządku publicznego.
1938.11.30 ŚrodaUsunięto wszystkich Żydów z Kasy Chorych.
1938.12.03 SobotaDzień Solidarności Niemieckiej (Tag der Nationalen Solidarität) - Żydom zakazano opuszczania mieszkań między godziną 12:00 a 20:00 (informacje o tym wrzucano do skrzynek pocztowych).
1938.12.06 WtorekGazety podały informacje o zbliżającej się konieczności przekazywania w aryjskie ręce żydowskich nieruchomości, sprzedaży papierów wartościowych itd.
1938.12.06 WtorekWchodzi w życie rozporządzenie H. Himmlera cofające wszystkim Żydom ważność prawa jazdy i zabraniające im chodzić do kin.
1938.12.15 CzwartekGruzy Nowej Synagogi nadal nie zostały uprzątnięte
1938.12.29 CzwartekAmbasada USA w Berlinie przekazała notę dyplomatyczną ministerstwu spraw zagranicznych Niemiec w sprawie protestu wobec zatrzymania amerykańskiego dziennikarza przez SA-manów na Schweidnitzer Stadtgraben (dziś: ul. Podwale) we Wrocławiu w dniu 09.11.1938r. Dziennikarz wykonywał zdjęcia pogromu i miał zostać wrzucony do fosy miejskiej. Patrol policji przerwał proceder i zabrał go do Prezydium
1938.12.30 PiątekW Schlesische Zeitung artykuł o konieczności ujednolicenia Republiki Czechosłowackiej w kwestii żydowskiej - chodzi o wprowadzenie tam postanowień ustaw norymberskich. Na uniwersytecie w Pradze wszyscy wykładowcy pochodzenia żydowskiego zostali urlopowani.
1938.12.31 SobotaOgromne opady śniegu. Mnóstwo mieszkańców miasta wyjeżdża na narty samochodami i pociągami (ogromny tłok na dworcach).
1938Urząd Statystyczny podał, że bezrobocie w roku 1938 wyniosło jedynie 3%
1938W całych Niemczech tylko 4% podatników wykazywało dochód w wysokości ponad 6000 RM rocznie.

Przejdź do kalendarium dat sprzed 1938r.Przejdź do kalendarium dat po 1938r.

Wstaw komentarz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

  • Ostatnie wpisy

  • Archiwa

  • Licznik odwiedzin

    • 5
    • 55
    • 554
    • 2 773
    • 689 353