Kalendarium – 1939r. i później

Wydarzenia związane z Breslau i Willim, które są istotne dla przedmiotu niniejszej strony, a które miały miejsce w 1939r.

Przejdź do kalendarium dat sprzed 1938r.Przejdź do kalendarium dat 1938r.

DataOpis
1939.01.01 NiedzielaPółnoc. Na nowy rok bito z armat ustawionych na Schloss Platz (Plac Wolności) i w dzwony kościelne.
1939.01.10 WtorekNa słupach ogłoszeniowych zawisły czerwone plakaty informujące o zaopatrzeniu w tłuszcze mniej zamożnych mieszkańców. Powyżej wydrukowano wielkimi literami: Żydów nie dotyczy
1939.01.15 NiedzielaW gazetach ogłoszono zakaz korzystania przez Żydów z miejskiej biblioteki.
1939.01.18 ŚrodaRocznica powstania Rzeszy Niemieckiej oraz koronacji królów pruskich. Przez cały dzień mżawka.
1939.01.27 PiątekNa mieście pojawiły się plakaty z hasłami: Kwestia żydowska jeszcze nierozwiązana.
1939.01.28 SobotaNocne przemarsze przez miasto oddziałów SA z flagami, pochodniami i orkiestrami z okazji zdobycia Barcelony przez gen. Franco (co nastąpiło 26 stycznia).
1939.01.29 NiedzielaNałożono kolejne ograniczenia na Żydów. Przy emigracji z rodowych i domowych sreber można zabrać od teraz tylko 1 sztukę na osobę.
1939.01.31 WtorekGazeta poranna przytacza wczorajsze przemówienie Führera z Reichstagu, w którym została wyrażona groźba: zniszczenia rasy żydowskiej w Europie.
1939.02.08 ŚrodaBNN przynosi między innymi treść mowy Rosenberga, w której znajduje się stwierdzenie, że dla Niemiec kwestia Żydowska będzie dopiero wówczas załatwiona kiedy ostatni Żyd opuści Niemcy. oraz, że dla Żydów szkoda nawet Alaski
1939.02.14Wodowanie pancernika Bismarck.
1939.02.25 SobotaWeszło w życie zarządzenie, które stanowi, że wszystkie przedmioty wartościowe będące własnością Żydów mają zostać oddane. Trzeba je zanieść do Urzędu Dewizowego i to w ciągu czternastu dni.
1939.03.04 SobotaW synagodze Pod Białym Bocianem wznowiono nabożeństwa po jej zdewastowaniu po Nocy Kryształowej
1939.03.15 Środa - Nad ranemOddziały niemieckie rozpoczynają wkraczanie do niezajętej jeszcze części Czechosłowacji.
1939.03.16 CzwartekDzisiejsze gazety przyniosły wiadomość, że wejście oddziałów Niemieckich do Czech odbyło się spokojnie i zgodnie z planem i że Führer przybył już do Pragi.
1939.03.19 NiedzielaRadio Wrocław podało wiadomość że w czeskim Brnie płonie synagoga i są przeprowadzane aresztowania czeskich Żydów.
1939.03.22Litwa wyraża zgodę na przejęcie przez Niemcy okręgu Kłajpedy. Dzień później wojska niemieckie dokonują faktycznej aneksji.
1939.03.23 (czwartek)Połączenie (po anschlussie Austrii) prowincji dolnośląskiej i górnośląskiej w jedną - śląską. Nadprezydentem został Josef Wagner.
1939.03.30 (czwartek)W ramach planu 4-letniego nakazano oddać żydom wszelkie posiadane złoto, srebro, platynę, perły i kamienie szlachetne zgodnie z uruchamianiem majątku żydowskiego. Pozwolono zatrzymać jedynie komplet 4-osobowy komplet sreber stołowych oraz pięć przedmiotów do 40 gramów każdy.
1939.03.31 PiątekOstatni dzień zdawania do Urzędu Dewizowego wartościowych przedmiotów pozostających w posiadaniu Żydów.
1939 kwiecieńPlacówka wywiadu polskiego o kryptonimie Adrian śledzi i melduje przemieszczanie się przez miasto jednostek Grupy Armii Południe, szczególnie 8 i 10 armii.
1939.04.03 (poniedziałek)Zabroniono emigrującym żydom zabierać ze sobą niemieckich dóbr kultury. Adlf Hilter podpisuje dyrektywę nakazującą opracowanie Fall Weiss - planu napaści na Polskę.
1939.04.15 SobotaŻydzi - ze względu na brak rąk do pracy - mogą być ponownie zatrudniani jako robotnicy, ale w izolacji od zwykłej załogi. Dotyczy to także budowy autostrad.
1939.04.20 CzwartekAmnestia w obozach koncentracyjnych dla kryminalistów i zresocjalizowanych, ale nie więźniów politycznych. Oczywiście z okazji urodzin Adolfa Hitlera.
1939.05.10 ŚrodaOgłoszono przepisy wykonawcze do nowej ustawy o czynszach dotyczącej Żydów. Właściciele domów muszą najpierw zgłosić swoich najemców żydowskich aby umożliwić sprawdzenie ilostanu członków gminy żydowskiej.
1939.05.16 WtorekOstateczne zrównano z ziemią i wywieziono resztki i pozostałości gruzów po Nowej Synagodze. Ogromny plac otoczony jest płotem zbitym z desek aby nikt nie zaglądał.
1939.05.28 Niedziela - Zielone ŚwiątkiW starym pałacy Schottländerów w Hartlieb (Partynice) zakwaterowano dowództwo okręgu wojskowego Luftwaffe.
1939.05.28 Niedziela - Zielone ŚwiątkiW mieście zakwitły pierwsze akacje
1939.05.29 PoniedziałekPoniedziałek Wielkanocny
1939.06.02 PiątekTrwają ostatnie prace budowlane przy ogromnym budynku rządowym przy Lessing Platz (pl. Powstańców Warszawy)
1939.06.09Narodowosocjalistyczny Związek Studentów Niemieckich (NSDStB) wystąpił do władz uczelni wrocławskich aby zabroniły one wstępu do ich gmachów studentom z polskim pochodzeniem.
1939.06.10W trakcie zgromadzenia w auli Leopoldina rektor Uniwersytetu Wrocławskiego - Martin Staemmler odczytał nazwiska 17 polskich studentów, którzy przy aplauzie pozostałych zebranych musieli opuścić salę.
1939.06.17W mieście na rzecz armii zarekwirowano wszystkie samochody osobowe i autobusy. Kierowcy pozostających w rękach prywatnych pojazdów musieli posiadać odpowiednie zezwolenie wystawione przez władze wojskowe VIII Okręgu Armijnego.
1939.06.20Na tablicach ogłoszeń UWr pojawiły się kartki z napisem: Członkom mniejszości polskiej zabraniamy wstępu na uniwersytet (NSDStB).
1939.06.25 (i kilka dni wcześniej)Dniem i nocą przez miasto ciągnęły na wschód kolumny wojskowe w kierunku na Górny Śląsk. Przemarsz odbywał się głównie dzisiejszymi ul. Legnicką, Podwalem, Kościuszki, Krakowską. Mieszkańcy nie okazywali specjalnego entuzjazmu (za: Walther Tausk)
1939.06.25Zarekwirowano budynki szkolne zlokalizowane szczególnie we wschodniej części miasta na potrzeby zakwaterowania w nich ok. 80 tysięcy żołnierzy.
1939.06.25Za pomocą rozporządzeń plakatowych nakazano zebranie z pól i ogródków wszelkich plonów.
1939 lipiecWprowadzono racjonowanie (kartki) tłuszczy, tj. masła, smalcu, słoniny.
1939.07.21 PiątekGestapo w ramach tzw Akcji ulic wzywa wszystkich żydowskich mieszkańców aby podawali personalia zameldowanych w Breslau członków ich rodzin oraz określili termin swojej emigracji.
1939.07.23 NiedzielaNa Hindenburg Platz (pl. Powstańców Śląskich) na wszystkich ławkach pojawiają się napisy: Für Jüden verboten
1939 sierpieńWprowadzono racjonowanie mięsa.
1939.08.06 NiedzielaPierwsze poważne braki w zaopatrzeniu (wg. wspomnień Walthera Tauska, Żyda) - brak w sklepach wołowiny i wieprzowiny (tylko dla Żydów?)
1939.08.08 WtorekW porannych wiadomościach radiowych podano wiadomość, że od dnia następnego (09.08.1938r.) zostaną zamknięte na okres 5-ciu tygodni wszystkie szkoły w Breslau. Mają zostać wykorzystane jako kwatery dla wojska (ok 80.000 żołnierzy). Tydzień wcześniej w północnych i wschodnich obszarach miasta część szkół została przejęta przez Wehrmacht.
1939.08.11 PiątekRadio nadaje przemówienie Hitlera skierowane przeciwko Polsce i ogólnie całej sytuacji międzynarodowej (transmitowane na żywo też przez system rozgłośni miejskich).
1939.08.18 PiątekWojska niemieckie wkraczają na teren Słowacji. Wiadomość o tym fakcie podano przez radio oraz rozgłośnie uliczne.
1939.08.20 NiedzielaWydano rozporządzenie, że ulicą nie może iść razem więcej niż dwóch żydów, a gdy zbliża się policjant to mają się rozdzielić i iść oddzielnie. Tak samo jeśli stoją na rogu. Podano je mieszkańcom za pomocą plakatów oraz ulicznych rozgłośni.
1939.08.21 PoniedziałekPrzez Scheitniger Stern (dziś Rondo Regana) przejechała właśnie kolumna samochodów. Zarekwirowane pojazdy mają rejestracje prowincji saksońskiej i ciągną między innymi dymiące kuchnie polowe. Zmierzają na wschód - ku Polskiej granicy.
1939.08.21 PoniedziałekW BNN artykuł o tym, że kwestia korytarza i Danzig (Gdańsk) musi zostać rozwiązana po myśli Niemiec.
1939.08.21 PoniedziałekPrzez Breslau po raz ostatnio rozkładowo przejeżdża Fliegender Schlesier. Kolejny kurs, poranny z Bytomia nie został już zrealizowany, a skład wrócił pusty nocą do Berlina.
1939.08.22 WtorekGazeta Abendblatt donosi, że W Polsce panują warunki nie do zniesienia i terror przyjął nieznośne rozmiary. Willi Cohn tego dnia zanotował także informację o tym, że pomiędzy Niemcami a Związkiem Radzieckim zawarty został układ handlowy, co pewnie rychło doprowadzi do podpisania paktu o nieagresji.
1939.08.25 PiątekW mieście przeprowadzono akcję poboru rezerwistów - mobilizacja.
1939.08.25 PiątekPrasa lokalna pełna jest opowieści o okropnościach jakie mają miejsce w Polsce, choć zagraniczne stacje radiowe utrzymują, że są to kłamstwa. Większość społeczeństwa (głównie ludzie starsi) są sceptycznie nastawieni do tych rewelacji.
1939.08.26 SobotaUlice miasta wypełnione wojskiem. Także nocami nie ustaje odgłos przelatujących nad miastem samolotów.
1939.08.26 SobotaPrzeprowadzono powszechną mobilizację, ale bez jej ogłaszania. Poborowi dostawali listowne zawiadomienia i wezwania do stawiennictwa w odpowiednich jednostkach.
1939.08.27 Niedziela WieczoremNa dworcu głównym stały liczne transporty wojskowe (eszelony stały nawet przy peronach) w oczekiwaniu na dalszą drogę na wschód. Większość żołnierzy pijana.
1939.08.28 PoniedziałekW mieście pojawia się spory kontyngent SS-manów w mundurach sztabowych (czarnych, nie polowych). Sporo na ulicach jest też dziewcząt z Czerwonego Krzyża.
1939.08.28 PoniedziałekWprowadzono zakaz sprzedaży wódki oficjalnie żeby nie zakłócać spokoju publicznego i bezpieczeństwa>/i>, a w praktyce chodzi o to aby ograniczyć pijaństwo wojska.
1939.08.28 PoniedziałekLudność miasta ustawia się w długie kolejki do kas bankowych aby wyjąć zdeponowane oszczędności.
1939.08.28 PoniedziałekSzkoły w mieście zamieniono na tymczasowe koszary.
1939.08.28 PoniedziałekWilli Cohn pisze tak: Na ulicach nie widać cienia patriotycznego zachwytu, jak w sierpniu 1914r. Panuje raczej milcząca rozpacz, która bije z twarzy wszystkich ludzi.
1939.08.31 CzwartekEwakuowano cały żydowski szpital (prawdopodobnie chodzi o ten u zbiegu dzisiejszych ul. Sudeckiej i Wiśniowej) aby zwolnić jego 380 łóżek na potrzeby strat wojennych. Wieczorem potężna burza przeszła nad miastem.
1939.09.01 Piątek - Godzina 4:45 - 7:00Nad miastem ciągnęły na wschód liczne eskadry bombowców, myśliwców i samolotów transportowych.
1939.09.01 Piątek - Godzina 9:00Poprzez system rozgłośni miejskich (szczekaczki) podano obwieszczenie policji o konieczności zaciemnienia okien, przygotowania schronów i utrzymywania ich w należytej gotowości.
1939.09.01 Piątek - Godzina 10:00Poprzez system rozgłośni miejskich (szczekaczki) transmitowane jest na żywo przemówienie Adolfa Hitlera z Reichstagu: głos miał: gardłowy, rzężący, zachłystujący się, trzęsący, skomlący, modlący, współczucie wzbudzający, potem znowu rozszalały, żeby ponownie przygasnąć (Walther Tausk)
1939.09.01 Piątek - Po południuPo południu przez radio podano informację, że Danzig (Gdańsk) został ogłoszony częścią Rzeszy.
1939.09.01 PiątekMiasto wygląda tak jakby się nic nie stało, może poza powtarzanym wielokrotnie przez radio i system rozgłośni miejskich zakazie ruchu lotniczego (sic!). Cały dzień słychać silniki lotnicze.
1939.09.01 PiątekCały dzień przez miasto maszeruje mnóstwo wojska. Willi Cohn notuje: Widziałem także maszerujących SA-manów z pułku - (?) najpewniej chodzi o SS bowiem oni nosili na czapkach trupie główki.
1939.09.01 Piątek - przed wieczoremSystem rozgłośni miejskich podał wiadomość o zarządzeniu ochrony przeciwlotniczej miasta co oznacza konieczność zaciemnienia. W Prezydium Policji okna piwniczne pozastawiane workami z piaskiem.
1939.09.02 Sobota - wieczoremRozgłośnie miejskie podały wiadomość o zbombardowaniu lotniska w Warszawie.
1939.09.03 NiedzielaZabroniono pod groźbą więzienia: słuchania zagranicznych audycji radiowych, rozpowszechniania zasłyszanych tam wiadomości, nieprzychylnego wyrażania się o rządzie. Informacje te rozpropagowano na mieście za pomocą plakatów oraz poprzez system rozgłośni miejskich.
1939.09.08 PiątekRadio podaje wiadomość, że oddziały niemieckie stoją już pod Warszawą.
1939.09.08 PiątekInna informacja radiowa: Pułk pancerny z Breslau poniósł ciężkie straty
1939.09.09 SobotaGazeta Schlesische Tageszeitung (tuba propagandowa NSDAP na Śląsku) podaje przedwczesną informację o zajęciu Warszawy, w czasie gdy oddziały niemieckie zostały odparte.
1939.09.10 NiedzielaGazety przyniosły wiadomość o planowanym wprowadzeniu kartek na chleb. W sklepach nie można kupić kakao - ulica mówi, że chomiki je wykupiły.
1939.09.11 PoniedziałekWydano zakaz odprawiania żydowskich nabożeństw i świąt oraz zakazano opuszczania domów po godzinie 20:00. Aryjczycy mają w domach przebywać od godziny 21:00.
1939.09.14 CzwartekPrzez radio podano następne zarządzenie z natychmiastową mocą działania: TAKŻE WE WROCŁAWIU PRZYDZIELONO ŻYDOM OKREŚLONE SKLEPY MIĘSNE I KOLONIALNE Z USTALONYMI GODZINAMI SPRZEDAŻY: sklepy rzeźnicze tylko po południu w godz. 5-6, a kolonialne od godziny 11 do wpół do 1.
1939.09.15 PiątekGazety donoszą o naruszeniu przez lotników polskich granicy Związku Radzieckiego.
1939.09.18 PoniedziałekPod masarnią Kokozynskiego przy Augusta Straβe 110 (dziś: ul. Szczęśliwa), która została wyznaczona do sprzedaży produktów Żydom, odbyła się demonstracja aryjskich mieszkańców miasta pod hasłem: Żydzi wcale nie potrzebują mięsa, Wieprzowina nie jest dla Żydów tylko dla naszych Niemieckich rodaków.
1939.09.18 PoniedziałekBNN donosi o wejściu na teren Polski oddziałów sowieckich i ucieczce rządu polskiego z prezydentem Mościckim do Rumunii. Schlesische Zeitung popisuje się antysemickimi atakami przeciwko polskim Żydom.
1939.09.21 CzwartekWprowadzono reglamentację (kartki) na sprzedaż chleba.
1939.09.23 SobotaAkcja rekwirowania radioodbiorników u Żydów. Każde zamieszkane lokum (wg spisu dokonanego zgodnie z rozporządzeniem z 10 maja 1939 i przeprowadzonej przez gestapo Akcji Ulic 27 lipca 1939) odwiedza funkcjonariusz gestapo i zostawia nakaz oddania odbiornika w określonych godzinach w biurze Tauentzien Straβe 12 (Kościuszki). W okolicy biura jest gigantyczna kolejka i było potrzeba aż 5 policjantów do kierowania ruchem, a aby oddać radioodbiornik to trzeba było czekać całymi godzinami.
1939.09.25 PoniedziałekW witrynach większości sklepów, które handlują artykułami spożywczymi wywieszone są informacje, że Żydom nie będzie nic sprzedawane.
1939.09.26 WtorekW mieście wprowadzono zakaz podróży taksówkami dla osób niearyjskiego pochodzenia.
1939.09.27 Środa - RanoGestapo zjawiło się rano we wrocławskiej gminie żydowskiej i zarekwirowało cały magazyn żydowskiej Pomocy Społecznej z bielizną, odzieżą i obuwiem, którego zasoby przeznaczone były dla biednych. Gestapo chodzi też od mieszkania do mieszkania żydowskiego i rekwiruje ręczniki, pościel i inne "nowe i dobre rzeczy nadające się dla szpitali wojskowych".
1939.09.28 CzwartekRadio i gazety podają, że Warszawa skapitulowała. Poddało się ponoć 100 000 ludzi. Koniec kampanii w Polsce, a na czele terenów okupowanych staje rząd wojskowy z gen. von Rundstedtem.
1939.10.01 NiedzielaWe Breslau odwołano zarządzenie o stałym zaciemnieniu okien. Nie zniesiono zakazu opuszczania mieszkań przez Żydów w godzinach wieczornych. Cofnięto za to zakaz tańczenia.
1939.10.03 WtorekPrzez Kaise-Wilhelm Straβe (ul. Powstańców Śląskich) maszerują oddziały wracające z Polski. Kobiety stojące na chodnikach piały z zachwytu i rzucały na samochody kwiaty.
1939.10.14 SobotaKolejna parada żołnierzy wracających z Polski na Kaiser-Wilhelm Straβe (ul. Powstańców Śląskich). Ciągnie się za nią niezliczony sznur samochodów.
1939.10.18 ŚrodaW mieście ogłoszono, że w najbliższym czasie zostaną wprowadzone kartki na ziemniaki i sól.
1939.10.24 WtorekBNN donosi, że zostanie ogłoszona piąta rata podatku od majątku żydowskiego bo nie zebrano jeszcze całego nałożonego miliarda RM. Zapowiedziano także podniesienie przysługującej racji masła na tydzień.
1939.11.27 PoniedziałekPrzytułek dla nieuleczalnie chorych (jedyna część Szpitala Żydowskiego pozostająca pod zarządem gminy żydowskiej) musi zostać przekazany administracji wojskowej do 1 stycznia 1940r.
1939.12.07 NiedzielaWydano ludności żydowskiej kartki na żywność. Miały od razu skreślone (nieważne) kupony na dodatki specjalne: ryż, kakao, itp. Aby nie można było z nich korzystać
1939.12.18 CzwartekGazety donoszą, że 120 tys. Niemców musi opuścić tereny które przypadły Rosjanom w okupowanej Polsce.
1939.12.18 CzwartekWchodzi w życie rozporządzenie nakazujące opuszczenie Gdańska przez wszystkich Żydów. Jest ono żywo komentowane przez ludność na ulicach, ale nie ma o nim słowa w gazetach.
1939.12.31 NiedzielaDuże opady śniegu i siarczysty mróz
1940
1940.01.08 PoniedziałekSilny mróz się utrzymuje od sylwestra
1940.01.31 ŚrodaPrzemówienie Hitlera transmitowane przez radio z okazji 7 urodzin III Rzeszy, które przypadało w dniu poprzednim. Podkreślał nadzieję na zwycięstwo. Przemawiał także E. Daladier.
1940.02.14 ŚrodaBreslauer Neuste Nachrichsten ukazuje się od dzisiaj w wydaniu tylko cztero stronnicowym. Brakuje dostaw papieru gazetowego
1940.02.15 CzwartekIntensywne opady śniegu
1940.02.23 PiątekNa Słowacji mnóstwo wojsk niemieckich. Ludzie w rozmowach stwierdzają, że coś się święci
1940.02.24 SobotaNa żydowskim cmentarzu w Cosel (Kozanow) miał miejsce wypadek. Samolot startujący z lotniska Mochbern (na Muchoborze) leciał zbyt nisko i zawadzil o kopułę kaplicy. Kaplica zapaliła się i spłonęła, a samolot spadł na ziemię zaś cała załoga zginęła.
1940.03.10 NiedzielaW radio od godziny 12:00 prowadzona jest transmisja uroczystości z Zeughaus w Berlinie. Przemawia Hitler. Nadawane jest ono przez system słupów rozglośnieniowych w mieście. System ten jako pierwszy w Niemczech uruchomiono krótko przed Świętem Sportu w 1938r. Liczył łącznie ponad 100 instalacji na terenie miasta.
1940.03.16 Sobota (lub nieco wcześniej)Wrocławski cech balwierzy (in.: cyrulików lub golarzy) zdecydował ze Żydzi będą obslugiwani jedynie przed 9:00 rano
1940.03.22 PiątekWielki Piątek
1940.03.29 PiątekSilny wiatr i opady śniegu (zawieja)
1940.05.06 PoniedziałekMiejski urząd do spraw wyżywienia zdecydował o tym aby przysługujacy obywatelom (dzieciom) przydział czekolady nie należał się dzieciom w rodzinach żydowskich.
1940.05.10 Piątek Między godziną 9:00 a 10:00Z miejskiego systemu rozgłośnieniowego nadawana jest transmisja radiowa, w której Goebbels informował naród Niemiecki o wkroczeniu wojsk Niemieckich do Belgii, Holandii i Luxemburga.
1940.05.14 WtorekBreslauer Neuste Nachrichsten donosi o spektakularnych postępach wojsk Niemieckich w BeNeLuxie
1940.06.12 ŚrodaWszystkie gazety donoszą o straszliwej klęsce Francji. Cyt.: Nad placem de la Concorde w Paryżu unoszą się kłęby dymu artyleryjskiego
1940.06.14 Piątek Około południaWszędzie wywieszono flagi narodowe. Paryż zdobyty
1940.06.20 PiątekWszystkie ławki w mieście mają już napis: Für Juden verboten
1940.06.20 PiątekDzień meldowania się Żydów na Gestapo
1940.06.20 PiątekPierwszy dzień kiedy w kinach pokazywano Die Deutsche Wochenschau - ze względu na pochodzenie tej kroniki z innych, wcześniejszych, nadano jej numer 511 (26/1940). Miała wychodzić w cyklu tygodniowym.
1940.06.23 NiedzielaGazety donoszą o pierwszym nocnym bombardowania Berlina przez Anglików, które miało miejsce w nocy z 21 na 22-go.
1940.07.04 Czwartek WieczoremGazeta Abendblatt przynosi wiadomość o ataku Brytyjczyków na francuską flotę zgrupowaną w Oranie. Warschauer Zeitung (gazeta drukowana przez Niemców na polskich terenach okupowanych) drukuje dementi dotyczące napiętych stosunków między Niemcami, a ZSRS.
1940.07.07 NiedzielaRadio nadaje audycję o triumfalnym wjeździe Adolfa Hitlera do Berlina. Nadawana jest oczywiście przez miejski system słupów radiowych. Defilada wojskowa z tego powodu na wrocławskim placu Zamkowym
1940.07.29 PoniedziałekPrzez słupy radiowe nadano rozporządzenie policyjne, zgodnie z którym Żydzi nie mogą już kupować owoców.
1940.07.29 PoniedziałekTrzynasta tura wydawania kartek na żywność. Rację chleba ograniczono do 150g na tydzień
1940.07.29 PoniedziałekKurs obrony przeciwlotniczej dla instytucji żydowskich
1940.08.08 CzwartekSchwarze Korps (oficjalna gazeta SS) drukuje artykuł, w którym pada stwierdzenie, że kwestia żydowska w Niemczech zostanie rozwiązana jeśli z kraju zostanie wypędzony ostatni Żyd.
1940.08.27 WtorekW nocy odbył się pierwszy brytyjski nalot na Breslau choć już od jakiegoś czasu dało się słyszeć lecące wysoko nad miastem samoloty. Pierwsze bomby spadły na Alexis Straße (ul. Spiżowa) i Kopisch Straße (ul. Stalowa) wyrządzajac spore szkody w budynkach mieszkalnych.
1940.08.28 ŚrodaZamknięto dla postronnych Hardenburghügel (Wzgórze Gajowickie) gdzie postawiono reflektory p. lot.
1940.08.28 ŚrodaNalot na Görlitz, Bryjczycy zrzucili ulotki i treści: Nasza eskadra jest w mocy przylatywac każdej nocy
1940.08.31 SobotaUrząd lotnictwa zaanektował budynek szkoły żydowskiej przy Rehdiger Platz 3 (pl. L. Pereca). Konfiskatą objęto również znajdująca tutaj synagogę Abrahama Mugdana, która ostatecznie została zamknięta pomiędzy 14 a 21 grudnia 1940r.
1940.09.02 PoniedziałekGazety miejskie donoszą o ciężkim nalocie na Berlin
1940.09.08 NiedzielaOgłoszono decyzję o zarekwirowaniu sierocińca żydowskiego przy Gräbschener Straße 61-65 na potrzeby Niemców z Bukowiny i Besarabii, którzy mają trafić w najbliższym czasie do Breslau.
1940.09.10 WtorekOstatni dzień, w którym sierociniec żydowski ma zostać opróżniony z niearyjskiego dobytku. Dzieci przeniesiono do domu starców przy Kirch Alle (al. Wiśniowa)
1940.09.11 ŚrodaGazeta Abendblatt obszernie informuje o potężnym nalocie dokonanym na Berlin poprzedniej nocy. Jedną z bomb spadła na Bramę Brandenburską, ewakuowano też dzielnicę dyplomatów.
1940.09.11 ŚrodaDzień meldowania się Żydów na Gestapo
1940.09.19 CzwartekW nocy na niebie pojawił się pojedynczy samolot brytyjski (zapewne zwiad fotograficzny), który próbowano złapać w widelki reflektorami p. lot. Artyleria nie otworzyła do niego ognia bo leciał za wysoko.
1940.11.02 SobotaWrocławskiej gminie żydowskiej przekazano ostateczny termin opuszczenia i przejazania Urzędowi Lotnictwa budynku szkoły przy Rehdiger Platz (Pereca) - wyznaczono datę 1 stycznia 1941r.
1940.11.14 CzwartekGazety lokalne rozpływają się w pochwalnych peanach na temat wizyty W. Mołotowa w Berlinie i jego rozmowach na temat przystąpienia ZSRS do osi Berlin-Rzym-Tokio
1940.11.16 SobotaWszystkie gazety informują o niszczycielskim nalocie na Coventry. Tysiące zabitych, morze pożarów i ruin (nalot miał miejsce 14 listopada).
1940.11.30 Sobota Lub kilka dni później, na pewno jednak przed 4.12Władze miasta wprowadziły oficjalne, urzędowe rozporządzenie zakazujace obsługi Żydów przez balwierzy.
1941
1941.03.02 NiedzielaW Hali Stulecia do Niemców z Bukowiny przemawia Himmler zapewniając ich o przywróceniu dawnych własności i niemieckich praw obywatelskich
1941.03.06 CzwartekBreslauer Neuste N. - obszerny artykuł sugerujący, że może bardziej opłacać się będzie wysyłać Żydów do ciężkich prac niż ich deportować
1941.03.07 PiątekŚwięto Heldengedanktag (dzień pamięci bohaterów - święto wprowadzone w 1919r. ku czci żołnierzy poległych na frontach I wojny światowej, przejęte później przez nazistów, którzy w 1934r. ogłosili je świętem państwowym.) Pierwszy raz od długiego czasu na mieście rozwieszono mnóstwo flag ze swastykami
1941.04.11 Wielki PiątekRadio poinformowało o wielkim nalocie samolotów alianckich na centrum Berlina, który wyrządził ogromne straty. Szczególnie ucierpiała biblioteka państwowa. Przez Breslau ciągną na wschód wielkie transporty wojskowe zarówno na ciężarówkach jak i koleją.
1941.04.26 SobotaSierociniec dla małych dzieci w dzielnicy Krietern (Krzyki) zamieniono na rezerwowy lazaret.
1941.05.01 CzwartekZrobiło się pierwszy raz bardzo ciepło w tym roku Ładna pogoda trwa do środy, 7 maja
1941.06.22 NiedzielaGazety w mieście w specjalnych dodatkach informują o wybuchu wojny z Rosją oraz drukują specjalną proklamacje Adolfa Hitlera wyjaśniającą przyczyny takiego kroku. To samo w radio.
1941.07.06 NiedzielaJak podają wszystkie gazety w mieście - Smoleńsk zdobyty.
1941.07.09 ŚrodaNa niebie pojawiła się kometa.
1941.07.18 PiątekBreslauer Neuste Nachrichten drukuje artykuł o tym, że na wschodzie, w największej bitwie w dziejach świata stoi na przeciw siebie 9 milionów ludzi
1941.07.22 WtorekGazety opisują coraz to nowsze zwycięstwa na wschodzie podczas gdy na zachodzie wszystko jest niszczone [ASZ: przez naloty?]
1941.08.03 NiedzielaGazety pełne relacji z walk na wschodzie (zdjęcia i ogromne listy nekrologów) - ludzie gadają między sobą że pomimo propagandy wcale nie wygląda na to żeby Niemcy odnosili sukcesy
1941.08.08 PiątekWilli Cohn notuje informację od dawnego ucznia, którego syn walczy na wschodzie: Jest to podobno straszna rzeź. Wszyscy komisarze polityczni są zabijani zaraz po wzięciu do niewoli - dowód na wykonywanie tajnego rozkazu o komisarzach z 6 czerwca 1941
1941.08.08 PiątekPonad setka Żydów z Breslau dostało rozkaz przesiedlenia do Tormersdorf (Prędocice – wieś zlokalizowana na brzegu Nysy pod Zgorzelcem. Całkowicie zniszczona w wyniku działań wojennych w 1945r. Znajdował się tutaj obóz przejściowy dla wysiedlanych z Breslau Żydów). Jest wśród nich całkiem spora liczba całych rodzin z Roon Straße (Al. Pracy). Jest to dowód na systematyczną akcję wysiedlania Żydów z Breslau prowadzoną planowo (ulica po ulicy).
1941.08.12 WtorekPrawdopodobnie ostatnia grupa emigrantów żydowskich opuszcza Breslau. Wśród nich są teściowie Willego Cohna
1941.08.16 SobotaWilli Cohn zanotował: mówi się ze całe niemieckie pułki przeszły na stronę wroga i że SS rozstrzeliwuje każdego, kto podnosi ręce do góry. Czy to prawda?
1941.08.20 ŚrodaOgłoszono kolejną listę 120 osób, które mają być odesłanie do Tormersdorf (Prędocice)
1941.08.22 PiątekSchlsische Zeitung nie jest w stanie przyjmować i drukować wszystkich nekrologów jakie nadchodzą z frontu. Jest wykonywana selekcja.
1941.08.23 SobotaHaupt Bahnhof (Dworzec główny) zapchany jest pociągami z wojskiem (w wagonach osobowych) jadącymi na wschód. Żołnierze dostali zakaz opuszczania wagonów.
1941.08.25 PoniedziałekGazety donoszą nieustannie o wielkich zwycięstwach na wschodzie i na Atlantyku. Willi Cohn zanotował: Pogłoski mówią, że na rozkaz jakiegoś oficera SS za linią frontu rozstrzelano w ciągu tygodnia 7532 żydów i bolszewików. Feldmarszałek Bock odmówił przyznania temu oficerowi SS krzyża żelaznego pierwszej klasy
1941.08.28 Czwartek Ok 20:00Na Schloß Platz (pl. Wolności) wielka parada Hitlerjugend
1941.08.28 Czwartek Ok 22:30HitlerJugend napada na siedzibę gminy żydowskiej. Jako pretekst posłużyła doniczka, która rzekomo spadła na chodnik z okna dozorcy wprost pod nogi maszerujących. Wybito szyby w jego mieszkaniu, rzucano kamieniami.
1941.09.02 WtorekDo tego dnia zarekwirowano rodzinom żydowskim w całym mieście 200 mieszkań
1941.09.03 Środa Godzina 2:30 w nocy - w zasadzie już czwartek 4.09Ogłoszono alarm przeciwlotniczy w całym mieście. Samoloty nieprzyjaciela jednak nie dotarły nad miasto, a sam alarm stosunkowo szybko odwołano.
1941.09.07 NiedzielaGazety ze względu na braki papieru mają tak mały nakład że dostać je jest sztuką. Kioski dostają ledwie po kilka sztuk. Ludzie na ulicach podają sobie przeczytane egzemplarze. Tego dnia również ze względu na braki motorniczych wprowadzono ograniczenia w kursowaniu niektórych linii tramwajowych (zmniejszono ilość wozów na liniach co spowodowało spadek częstotliwości)
1941.09.14 NiedzielaSchlesische Tageszeitung napisała o obowiązkowej gwieździe żydowskiej aby ogół społeczeństwa wiedział o obowiązku/rozporządzeniu z 1 września 1941r. (patrz niżej). Wg gazety miał być to rewanż za to czego doświadczyli Niemcy w Rosji [ASZ: cokolwiek miałoby to znaczyć]
1941.09.15 PoniedziałekWilli Cohn zapisał: poległ jakiś generał armii, a pod Odessą została odcięta cała armia niemiecka złożona z Niemców, Włochów i Rumunów.
1941.09.19 PiątekWładze miasta wprowadzają nakaz noszenia przez żydów odznaki z napisem Jude (dotyczy to nawet 6-letnich dzieci). Wynika to z rozporządzenia policyjnego wydanego na ten temat w dniu 1 września 1941r. Wspomniane rozporządzenie zabrania także Żydom opuszczania miejsca zamieszkania (podróżowania w ogóle) bez specjalnego policyjnego zezwolenia.
1941.09.20 SobotaWładze miasta przekazały gminie żydowskiej nakaz ewakuacji dla 1000 żydów. W pierwszej kolejności (do 25.09) 200 z nich na opuścić swoje mieszkania i 30.09 wyjechać
1941.10.01 ŚrodaWchodzi w życie rozporządzenie zakazujące całkowicie emigracji Żydów z Niemiec do innych, chcących ich przyjmować krajów.
1941.10.03 PiątekGodzina policyjna (dla Żydów?) zaczyna się o godzinie 20:00. Willi Cohn zanotował wtedy: Teraz trzeba już być o dwudziestej w domu
1941.10.09 CzwartekŻydom zakazano wsiadać do miejskich tramwajów
1941.10.10 PiątekZ miasta odchodzą pierwsze (z zapowiedzianych wcześniej) transporty Żydów do Grüssau (Krzeszów).
1941.10.11 SobotaKolejne transporty żydów do Krzeszowa. Willi Cohn zanotował: W Rosji jednak wszystko odreagują na Żydach, w Kijowie podobno doszło już do wielkiej rzezi (mowa o wydarzeniach w Babim Jarze gdzie sonderkommando 4a pod dowództwem Paula Blobela dniach 29 i 30 września zastrzeliło około 34 tysiące Żydów)
1941.10.13 PoniedziałekPunkt zbiórki dla przewidzianych Żydów wyznaczono na placu przy Freiburger Bahnhof (Dworzec Świebodzki) o godzinie dziewiątej. Piechotą i tramwajami podążają przez miasto
1941.10.18 SobotaKolejne nakazy dla 200 Żydów do wywózki. Tym razem nakazy opuszczania mieszkań do 25.10 i wywózka do Riebing (Rybna) pod Brieg (Brzeg)
1941.10.20 PoniedziałekSzczególnie zła pogoda, porywisty wiatr i zimno
1941.10.31 PiątekW gazetach piszą o wielkim natarciu na Krym. Dodatkowo informacja, że w nocy zostanie zawieszone kursowanie większości pociągów osobowych z racji oszczędności wojennych zwanych żelaznym oszczędzaniem
1941.11.08 SobotaW gazetach relacje z ciężkich nalotów na całe Niemcy. Ogromne straty, ale sytuacja jest bagatelizowana
1941.11.09 NiedzielaW radio przemówienie Adolfa Hitlera w rocznicę nocy kryształowej. Obwinia międzynarodowe żydostwo za wybuch wojny. Mówi też, że Nie chce zdobywać Leningradu
1941.11.13 CzwartekPierwszy nalot bombowy na Breslau za dnia. Spadło 7 bomb i jest 7 zabitych
1941.11.14 PiątekW Schlesische Volkszeitung artykuł o nalocie bez podawania strat. Nalot skierowany był przeciwko węzłowi kolejowymi i na pewien czas w związku z tym wstrzymano ruch pociągów przez dworzec główny. Jedna z bomb spadła na dom przy Neudorf Straße (ob. ul. Komandorska) kompletnie to rujnując.
1941.11.21 Piątek o świcieGestapo wpadło do domu 1000 wrocławskich Żydów i powyciągało ich z łóżek aby przewieźć do przygotowanego wcześniej punktu zbornego przy Dworcu Nadodrze. Wszystkich zgromadzono w dużej sali restauracji z ogrodem przy Schiesswerder. Trzymano ich tam 4 dni aby wszyscy podpisali zrzeczenia się majątków na rzecz III Rzeszy (na sali panowała rozpacz, wiele osób odebrało sobie życie) po czym 25.11.1941 późnym wieczorem wszystkich zaprowadzono na pobliskie tory gdzie wsadzono ich do pociągu złożonego z wagonów osobowych, w których pojechali do Kowna gdzie czekała ich śmierć na terenie Fortu IX z ręki pułkownika SS, doktora Karla Jägera i jego ludzi
1941.12.04Minister gospodarki (Alfred Hugenberg) został upoważniony do wprowadzenia konieczności obowiązku rejestrowania posiadania wszelkich papierów wartościowych (akcje, obligacje) przez posiadaczy - chodziło o kontrolę nad obrotem i opodatkowanie zysków ze sprzedaży
1942
1942.01.02Wchodzi w życie rozporządzenie o konieczności rejestrowania posiadania wszelkich papierów wartościowych przez posiadaczy
1942.04.30Termin składania do lokalnych oddziałów Reichsbanku oświadczeń o wszelkich zakupionych przed 01.09.1939r akcjach oraz udziałach w firmach kolonialnych. Tzw Kuksy (Küxe) - udziały w firmach eksploatujących bogactwa naturalne
1942.06.09Rozporządzenie ministra gospodarki, które zabraniało jakiegokolwiek obrotu papierami wartościowymi i nakazano ich sprzedaż w oddziałach Reichsbanku lub Prussische Staatsbank ew. zamianę na obligacje państwowe, którymi handel od początku wojny był zabroniony.
1944
1944.09.25Po ponad miesiącu od formalnego utworzenia twierdzy jej dowództwo objął generał major Johannes Krause. Był on pierwszym dowódcą Festung Breslau
1945
1945.01.17Ogłoszenie alarmu bojowego dla twierdzy. W tym czasie pod dowództwem gen. Krauzego były tu tylko dwa bataliony piechoty i pewna ilość rozproszonych oddziałów specjalistycznych.
1945.01.22Pozostałym jeszcze w mieście mieszkańcom do nakazano natychmiastowy wymarsz (ewakuacja ludności cywilnej).
1945.01.22Przez radio i słupy radiowe przekazano polecenie władz aby się ewakuowano pieszo w kierunku Kątów i Świdnicy.
1945.01.28Pluton Volkssturmu rozstrzelał na Rynku (pod ratuszem) nadburmistrza Wolfganga Spielhagena
1945.01.31Rozkaz komendanta twierdzy o powołaniu w mieście dwóch ochotniczych kompanii mających być przeznaczonymi dla oddziałów niszczycieli czołgów (dokładnie: für Panzer-Vernichtungstrupps) gdzie mieli być skupieni zaprawieni w walce z czołgami na bliską odległość (dokładnie: erprobte Nahkämpfer)
1945.02.01Dowódcą twierdzy zostaje mianowany płk. Hans von Ahlfen.
1945.02.04Robotnicy przymusowi z narodów zachodnich dostają zakaz poruszania się po mieście (co wcześniej było dopuszczalne)
1945.02.08 Około godziny 8:35Rozpoczyna się operacja wojsk sowieckich mająca na celu odcięcie Breslau i zamknięcie okrążenia. Mowa o oddziałaniach 25-tej i 24-tej Brygady Zmechanizowanej Gwardii ruszających z pozycji spod Malczyc, omijając Środę Śląską i kierujących się w stronę autostrady i Kątów Wrocławskich.
1945.02.09 Nad ranemSowieckie czołgi grupy zwiadowczej przyjeżdżają przez most na Bystrzycy w Kątach Wrocławskich. Niemcy wysadzają most, ale nadjeżdżają kolejne czołgi i rozpoczyna się bój i miasto.
1945.02.09Autostradą pod Kątami Wrocławskimi niczego nieświadomi jechali na zachód samochodami osobowymi dygnitarze z Breslau. Na przeciw nich stały już czołgi sowieckie, które niszczyły te samochody ogniem bezpośrednim z dział czołgowych.
1945.02.10 Po południu lub wieczorem57 Brygada Pancerna Gwardii płk. Siłowa atakując w kierunku Altenrode (Gniechowice) po 7 godzinach zaciętych walk zdobyła Malzen (Małuszów) gdzie znaleziono zwłoki Obergruppenführera Ernsta Heinricha Schmausera, wyższego dowódcy SS i policji na Dolnym Śląsku. W tym rejonie Rosjan ostrzelał też nadjeżdżający pociąg pancerny przez co musieli się wycofać
1945.02.11Ładny pogodny dzień ze słońcem i bez wiatru, ale temperaturą poniżej zera
1945.02.12Płk. Von Ahlfen zostaje mianowany generałem-majorem
1945.02.13Ostateczne zamknięcie FAMO-werke i przeniesienie pozostałego personelu do zakładu przy Straße der SA. Robotników przymusowych (z nacji zachodnich) zakwaterowano w budynku Gustav-Freytag-Schule na przeciw budynku dyrekcji kolejowej (obecnie Wroclavia). W tej szkole utworzono obóz dla robotników przymusowych, który zresztą za jakiś czas przeniesiono do szkoły przy Sadowa Straße (Sucha)
1945.02.13 Noc z 13 na 14 lutegoGrupa szturmowa z 19 DPanc (Wehrmachtu). W składzie: 19 bat. Rozp.; batalion pancerny ze składu 27 pułku czołgów; bat. Ppanc. oraz specjalna 3 kompania niszczycieli czołgów 88 batalionu niszczycieli czołgów kapitana Bergera (10 Nashornów) zdołała jeszcze nawiązać styczność z załogą Breslau wzdłuż osi Miroslawice - Altenrode (?) - Malzen - Klein Tanz poprzez wąski korytarz zamknięty jednak szybko przez Sowietów.
1945.02.14 Około godziny 10:30Pomiędzy Gallen (Galowice), a Sattkau (Radków - folwark) spotkały się oddziały 57 bryg. Pancernej (od zachodu) z 59 bryg. Pancerna i 65 bryg. Zmechanizowana (od wschodu) Armii Czerwonej. Zamknięcie okrążenia Breslau stało się faktem.
1945.02.15Po zamieszaniu z nocy z 13 na 14 lutego front się ustabilizował na dobre, zamknięcie okrążenia jest już stałe i permanentne
1945.02.20Silne natarcie Sowietów na nasyp kolejowej obwodnicy towarowej. Po dwurodzinnym przygotowaniu artyleryjskim, z samego rana, oddziały 218 i 309 DP wdarły się do Parku Południowego przez nasyp co przełamało niemiecką obronę na południu. Co prawda sam wyłom w okolicy Parku Południowego został tego samego dnia załatany, ale nie na długo. Sowieckich postępów nie powstrzymało nawet wysadzenie łącznie 16-tu mostów kolejowych w ciągu nasypu.
1945.02.20 Późne popołudnieWalczącym w rejonie Parku Południowego i zajezdni tramwajowej przy ul. Powstańców Śl. Pododdziałów pułków Wehl i Kersten wspiera silnym kontratakiem grupa bojowa Hirsch - jednymi dostępny w tej chwili dowód dowództwa. Składała się z dwóch batalionów Volkssturmu (55-ty Seiferta i 56-ty Lindenachmidta) w większości byli to 16 i 17 latkowie z HJ. Każdy z tych batalionów liczył po około 400 doskonale umundurowanych i wyposażonych ludzi dowodzonych przez podoficerów SS. W efekcie kontrataku udało się czasowo odepchnąć Sowietów z Parku Południowego
1945.02.20 do 2256-ty batalion Lindenschmidta wielokrotnie atakuje z terenu Zajezdni Borek w kierunku nasypu obwodnicy towarowej dezorganizując natarcie Sowietów.
1945.02.21Ponowne natarcie Sowietów siłami 372pp i 677pp z szeregów 218 DP oraz 957 i 959 PP z 309 DP prowadzone z nasypu kolejowego przez Park Południowy wypierają oba bataliony HJ z tego terenu, które zmuszone zostają do wycofania, przegrupowania i przejścia do obrony w rejonie zbiegu ulic Kutnowskiej i Januszowickiej.
1945.02.21 do 22Zacięte walki o koszary kirasjerów na rogu ulic Hallera i Gajowickiej toczone przez 3 pułki 309 DP. Budynki kilkukrotnie przechodziły z rąk do rąk
1945.02.22 PopołudnieSowieci z 309 DP wypierają ostatecznie pododdziały pułku Wehl z terenu zajezdni Borek
1945.02.22 PopołudniePułk Reinkober ze składu 609 DP został wsparty przez sowiecki 677pp z pozycji na nasypie kolejowym w kierunku do ul. Armii Krajowej (gdzieś pomiędzy Borowska, a Bardzką)
1945.02.23Pułk Wehl pod naporem sowieckiej 309 DP wycofuje się w kierunku Landesfinanzamt - Krajowego Urzędu Skarbowego (dziś ZUS), ale po dalszych atakach Rosjan wieczorem staje na pozycji wzdłuż Viktoria Straße aby ostatecznie obsadzić linię od ul. Żelaznej przez pl. Hirszfelda po nieistniejącą dziś ul. Ostrą. Od osłona ciemności zmienia go pułk Mohr
1945.04.174-ta kompania Pancerjäger Abteilung , pod dowództwem porucznika Albrechta zostaje przemianowana na Pancerjagdkommando Albrecht (żołnierze pomimo przynależności do jedynej w twierdzy jednostki pancernej mieli na wyposażeniu jedynie pancerfausty i inne, wykonane samodzielnie, środki bliskiego zwalczania czołgów

Przejdź do kalendarium dat sprzed 1938r.Przejdź do kalendarium dat 1938r.

Wstaw komentarz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

  • Ostatnie wpisy

  • Archiwa

  • Licznik odwiedzin

    • 5
    • 55
    • 554
    • 2 773
    • 689 353